By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τoday Press
Η υψηλότερη γνωστή ημερήσια θερμοκρασία καταγράφηκε φέτος τον Αύγουστο στα νερά της Μεσογείου. Όπως ανακοίνωσε στο AFP -το βασικό κέντρο θαλασσίων ερευνών της Ισπανίας- στις 15 του μηνός έσπασε το προηγούμενο ρεκόρ που είχε καταγραφεί το 2023, καθώς η μέση ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας της Μεσογείου έφθασε τους 28,90°C.
Η αμέσως προηγούμενη υψηλή καταγραφή, είχε γίνει 13 μήνες νωρίτερα, όταν μετρήθηκαν 28,71°C στις 24 Ιουλίου 2023, κάνοντας πολλούς να θεωρούν βέβαιο πως από εδώ και στο εξής η μια θερμή χρονιά θα διαδέχεται την άλλη όχι μόνο στην στεριά αλλά και στις θάλασσές μας.
Οι προκαταρκτικές αυτές μετρήσεις βασίζονται σε δορυφορικά στοιχεία της ναυτικής υπηρεσίας του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου Copernicus, που χρονολογούνται από το 1982.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα νέα διαδοχικά ρεκόρ θερμών υδάτων έσπασαν ένα ρεκόρ 20ετίας, καθώς η αμέσως προηγούμενη θερμή καταγραφή είχε γίνει δυο δεκαετίες νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 23 Αυγούστου του 2003 οπότε ο υδράργυρος είχε δείξει… 28,25°C.
Οι θαλάσσιοι καύσωνες στην Μεσόγειο πλήττουν σοβαρά τα ψάρια, τα μαλάκια και τα φυτά, ευνοούν τα χωροκατακτητικά είδη και αυξάνουν εν δυνάμει την ένταση των βροχών λόγω του εντονότερου βαθμού εξάτμισης.
Η Μεσόγειος αλλάζει
«Η Μεσόγειος θάλασσα αλλάζει, όπως αλλάζουν και τα είδη που ζουν σε αυτή. Αυτό οφείλεται κυρίως στις ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως η υπεραλίευση και ερημοποίηση πολλών θαλάσσιων περιοχών, αλλά και στη διάνοιξη και τη διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ, μέσω της οποίας πολλά ξενικά είδη καταλήγουν στη Μεσόγειο. Σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και καθώς οι θάλασσές μας αδειάζουν από ψάρια, δημιουργούνται κενά στα οικοσυστήματα και ευνοϊκές συνθήκες για την εξάπλωση των νέων ειδών», διαπιστώνει το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, σύμφωνα με το οποίο:
• 1000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο
• 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς
• 100 είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα
Τα καμπανάκια του Copernicus
Σύμφωνα με το Copernicus, η αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας των ωκεανών έχει επιφέρει σοβαρές και εκτεταμένες συνέπειες στα θαλάσσια οικοσυστήματα, προκαλώντας σημαντικές αλλαγές σε πολλαπλά επίπεδα. Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα είναι η υποβάθμιση κρίσιμων θαλάσσιων οικοτόπων, όπως οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, που διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Παράλληλα, παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές στα πρότυπα μετανάστευσης και την κατανομή των θαλάσσιων ειδών, καθώς και διαταραχές στις δομές των τροφικών αλυσίδων.
Επιπλέον, οι μεταβολές της θερμοκρασίας των ωκεανών επηρεάζουν τόσο τα επιφανειακά όσο και τα βαθιά ρεύματα, με αποτέλεσμα την πρόκληση πιθανών αλλαγών στα παγκόσμια κλιματικά συστήματα και τα καιρικά πρότυπα. Αν και δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα, η άνοδος των ωκεάνιων θερμοκρασιών έχει ήδη συμβάλει στην επιτάχυνση του λιωσίματος των θαλάσσιων πάγων στις πολικές περιοχές, ενώ μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες και για την ανθρώπινη υγεία, όπως η αύξηση των επιβλαβών ανθίσεων φυκών και η ενίσχυση της επισιτιστικής ανασφάλειας.
Τα θαλάσσια κύματα καύσωνα, γνωστά ως “πυρκαγιές του ωκεανού”, αυξάνονται σε συχνότητα, διάρκεια και ένταση, έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στα τοπικά οικοσυστήματα, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές και θέτοντας σε κίνδυνο τη θαλάσσια ζωή σε διάφορες περιοχές.
Τα είδη που ευδοκιμούν στις θάλασσές μας
«Για να μπορέσουμε να μάθουμε να ζούμε με τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, οι οποίες είναι τελικά αποτέλεσμα του δικού μας τρόπου ζωής, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε να γνωρίζουμε τα διάφορα νέα είδη που ζουν στις θάλασσές μας», σημειώνουν δικαίως από το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ.
sepiotuthis invasive
Το Σουπιοκαλάμαρο Sepioteuthis lessoniana είναι το μοναδικό ξενικό είδος καλαμαριού που συναντάται μέχρι στιγμής στις θάλασσές μας
lagocephalus
Ο Λαγοκέφαλος Lagocephalus sceleratus είναι ένα από τα πιο επιβλαβή εισβολικά είδη στη Μεσόγειο. Αυτό οφείλεται στην ευρεία εξάπλωσή του, στην επικίνδυνη για τον άνθρωπο νευροτοξίνη που έχει στο σώμα του η οποία τον καθιστά ακατάλληλο για κατανάλωση, αλλά και στις επιπτώσεις που προκαλεί στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και την αλιεία.
mahi mahi lagocephalus
Στο στομάχι αυτού του Κυνηγού που αλιεύθηκε στο Αιγαίο, βρέθηκαν δεκάδες νεαροί λαγοκέφαλοι με τους οποίους τρέφεται. Η υπεραλίευση των θηρευτών είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύει την εξάπλωση των ξενικών και εισβολικών ειδών!
lionfish
Το Λεοντόψαρο Pterois miles προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και η εξάπλωση του είναι η ταχύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Μπορεί να αναπαράγεται όλο το χρόνο, ενώ ελλείψει φυσικών θηρευτών αναμένεται κάθετη αύξηση των πληθυσμών του, όπως άλλωστε έχει γίνει σε πολλές άλλες θάλασσες του πλανήτη.Είναι όμως ένα είδος το οποίο είναι ασφαλές για κατανάλωση. Συνεπώς επιλέγοντας την αλιεία, αγορά ή την κατανάλωση των λεοντόψαρων, συμβάλλουμε στον έλεγχο των πληθυσμών τους, ενώ παράλληλα ενισχύουμε το εισόδημα των αλιέων, τους οποίους πρέπει όλοι να βοηθήσουμε για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στις θάλασσές μας. Προσοχή όμως στο χειρισμό, πρέπει να κοπούν τα δηλητηριώδη αγκάθια, που έχουν στη ράχη και τα πλευρικά πτερύγια.
ropilema nomadica
Η μέδουσα Rhopilema nomadica είχε παλαιότερα κατανομή μόνο στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ έφτασε στα νερά της Μεσογείου τη δεκαετία του 1970, ενώ στις ελληνικές θάλασσες καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2006.
DiademaSetosum
O Μακράκανθος αχινός Diadema setosum εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010. Είναι ένα είδος το οποίο στην έρευνα του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος το είχαμε καταγράψει τα προηγούμενα χρόνια σε μεγάλη πυκνότητα από τα επιφανειακά νερά έως και τα 95 μέτρα βάθος. Πρόσφατα όμως παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού του στην ανατολική Μεσόγειο.
