By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Συνέντευξη στη Μάρθα Λεκκάκου
Για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, τις προσαρμογές στα τρία βασικά επιδόματα (το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το επίδομα παιδιού και το επίδομα στέγασης), την μέριμνα για τα ΑΜΕΑ καθώς και για το κρίσιμο ζήτημα της έμφυλης βίας, μιλάει στην TODAY PRESS η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη.
Να αρχίσω από το μείζον θέμα, που φαίνεται να απασχολεί το Υπουργείο σας, και δεν είναι άλλο από τη μείωση των γεννήσεων. Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό; Τι γίνεται με την ενίσχυση των τριτέκνων;
Το ζήτημα της υπογεννητικότητας παρατηρείται κυρίως σε χώρες με υψηλά επίπεδα ευημερίας. Σύμφωνα με στοιχεία, τα οποία δημοσιοποιήθηκαν και στο πρόσφατο συνέδριο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στην Κρήτη, προκύπτει ότι ο δείκτης γεννήσεων μειώνεται στις ανεπτυγμένες χώρες, ακόμη και σε εκείνες με ισχυρή κοινωνική στήριξη. Δείτε τη Νότιο Κορέα, όπου παρά τα πολλά οικονομικά κίνητρα, οι γεννήσεις έχουν μειωθεί δραματικά.
Η Ελλάδα καταρτίζει το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ορίζοντα δεκαετίας, έως το 2035. Βασικός πρώτος στόχος είναι να αναχαιτίσει τη ραγδαία μείωση γεννήσεων και ταυτόχρονα να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής και το βιοτικό επίπεδο κάθε ηλικιακής ομάδας του πληθυσμού, από τους νεότερους έως τους γηραιότερους.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης διαρθρώνεται σε 5 άξονες:
1) Ενίσχυση των Γεννήσεων και Στήριξη Οικογένειας,
2) Ενίσχυση της Απασχόλησης,
3) Διαχείριση της Μακροζωίας και της Γήρανσης,
4) Τοπική Ανάπτυξη και Προώθηση Καινοτομίας,
5) Έρευνα και Ενημέρωση των πολιτών
Οι παραπάνω άξονες περιλαμβάνουν πάνω από 100 δράσεις συνολικής αξίας 20 δισ. ευρώ για την επόμενη δεκαετία, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων ύψους 1 δισ. που έχουμε λάβει ήδη από το 2019, και αφορούν όλες τις ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού. Παράλληλα, στηρίζουμε την ανάδοχη οικογένεια, διπλασιάζοντας το μηνιαίο επίδομα αναδοχής για παιδιά με αναπηρία (στα 750 ευρώ από 375 ευρώ τον μήνα) και αυξάνοντας σημαντικά το αντίστοιχο επίδομα για τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης (525 ευρώ από 325 τον μήνα).
Η υποστήριξη των τριτέκνων οικογενειών παραμένει προτεραιότητα για την Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ήδη το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού προχώρησε σε νομοθετική ρύθμιση για τις μετεγγραφές φοιτητών τριτέκνων και το Υπουργείο Εσωτερικών στην επιπλέον μοριοδότηση προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ συμπολιτών μας, που επιθυμούν να εργαστούν στον τόπο τους. Σε πολλά προγράμματα, όπως τα στεγαστικά και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί, οι τρίτεκνοι απολαμβάνουν ήδη παρόμοια προνόμια με τους πολύτεκνους.
Αναφερθήκατε στα επιδόματα που χορηγείτε και μαθαίνουμε ότι προχωράτε και σε αλλαγές. Ποια πιστεύετε ότι θα είναι τα αποτελέσματα;
Μελετώντας τις αδυναμίες και τις αδικίες του υπάρχοντος συστήματος επιδομάτων, η Κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές αλλαγές για την ενίσχυση της διαφάνειας και της δικαιοσύνης. Για τον λόγο αυτό και θα γίνουν προσαρμογές στα τρία βασικά επιδόματα: το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το επίδομα παιδιού και το επίδομα στέγασης.
Οι αυξήσεις στα επιδόματα, που θα ισχύσουν από τις αρχές του επόμενου έτους, θα είναι σημαντικές, με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα να λαμβάνει τη μεγαλύτερη ενίσχυση. Μια σημαντική δομική αλλαγή στο σύστημα είναι η ένταξη περισσότερων κριτηρίων για την επιλεξιμότητα των επιδομάτων, καθώς και η παροχή κινήτρων για τους δικαιούχους να διατηρούν ή να αναζητούν εργασία.
Η μεταρρύθμιση αυτή έχει διπλό στόχο: την προστασία των δημόσιων πόρων και τη στήριξη όσων βρίσκονται σε πραγματική ανάγκη. Θέλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι τα προνοιακά επιδόματα δεν αποτελούν «μισθό» για όσους τεχνηέντως αποφεύγουν την εργασία.
Οι συμπολίτες μας, τα άτομα με αναπηρίες, τα οποία χρήζουν χρόνιας και συνεχούς φροντίδας, πως υποστηρίζονται από το κράτος;
Η στήριξη των ατόμων με αναπηρία, είτε ζουν σε δομές είτε στο οικογενειακό τους περιβάλλον, αποτελεί μια συνεχή και πολυσύνθετη προσπάθεια. Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά με αναπηρίες που ζουν σε ιδρύματα και στερούνται την παρουσία γονέων. Για να καλυφθεί αυτή η ανάγκη, θεσμοθετήσαμε την επαγγελματική αναδοχή, ένα πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με 5 εκατ. ευρώ, με σκοπό να προσφέρει σε αυτά τα παιδιά ένα οικογενειακό περιβάλλον. Μέσα στον Νοέμβριο θα ξεκινήσουν οι πρώτες συνδέσεις μεταξύ επαγγελματιών αναδόχων και παιδιών με σοβαρές αναπηρίες, με τη στήριξη ειδικής επιμόρφωσης από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
Αναγνωρίζοντας τις αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις για τα παιδιά με σοβαρές αναπηρίες, η μηνιαία αποζημίωση των επαγγελματιών αναδόχων έχει οριστεί στα 1.850 ευρώ, ενώ παράλληλα διατηρούνται τα επιδόματα αναδοχής και λοιπά προνοιακά επιδόματα. Για τα άτομα με αναπηρία που παραμένουν στις οικογένειές τους, εδώ και περίπου έναν χρόνο εφαρμόζεται το πιλοτικό πρόγραμμα του Προσωπικού Βοηθού, με χρηματοδότηση 41,6 εκ. ευρώ, το οποίο εξασφαλίζει 1.100 άτομα με αναπηρία άνω του 67% με την απαραίτητη υποστήριξη σε όλες τους τις ανάγκες. Βρισκόμαστε σε φάση αξιολόγησης του προγράμματος, ώστε να εξετάσουμε τη δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης και επέκτασής του το 2025. Την ίδια στιγμή είναι στον αέρα η πρόσκληση για διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης για νέους από 15 ως 26 ετών που διαβιούν σε κλειστού τύπου κέντρα παιδικής προστασίας τυπικής ανάπτυξης αλλά και για παιδιά με αναπηρία. Είναι πολύ σημαντική η επίτευξη του στόχου της αποϊδρυματοποίησης και στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας την εφαρμόζουμε με προσήλωση. Επόμενος στόχος είναι η αύξηση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στην εργασία και θέλουμε να συνδράμουμε με αυτό. Φανταστείτε ένα παιδί που θα βγει από ένα ίδρυμα και θα μένει σε διαμέρισμα που θα χρηματοδοτεί το υπουργείο μας με πόρους του ταμείου ανάκαμψης μαζί με εξειδικευμένο προσωπικό, θα έχει μηνιαία οικονομική ενίσχυση, θα συνεχίσει να πηγαίνει στο σχολείο και όταν βγει στην αγορά εργασίας θα καλύψουμε το μισθολογικό κόστος για ένα έτος. Όπως επίσης θα στηρίξουμε αυτό το παιδί στην απόφασή του να σπουδάσει. Ένα ακόμα ενδιαφέρον εγχείρημα μας το 2025 θα είναι το πιλοτικό πρόγραμμα εργασίας για 200 άτομα στο φάσμα του αυτισμού με πλήρη κάλυψη του μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους αλλά και την εκπαίδευση μεντόρων που θα διευκολύνουν την διαδικασία αυτή
Ένα μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί την κοινωνία μας, είναι το στεγαστικό. Πολύς λόγος έγινε για τα προγράμματα «Σπίτι μου 1» και «Σπίτι μου 2». Ποιος είναι ο απολογισμός του πρώτου και ποιες αλλαγές θα γίνουν στο δεύτερο;
Η στεγαστική κρίση στην Ελλάδα είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα που επηρεάζει διάφορες κοινωνικές ομάδες, όπως νέους, οικογένειες και άτομα που διατρέχουν κίνδυνο απώλειας κατοικίας. Αναγνωρίζοντας αυτή την ανάγκη, η Κυβέρνηση έχει θεσπίσει για πρώτη φορά μια συνολική εθνική πολιτική στέγασης που αποσκοπεί στη στήριξη και προστασία των πολιτών, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 5 δισ. ευρώ έως το 2027.
Το πρόγραμμα «Σπίτι μου Ι & ΙΙ» αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία στη στεγαστική πολιτική της κυβέρνησης. Στις δύο φάσεις του προγράμματος, περίπου 30.000 οικογένειες, νέοι και ζευγάρια όλων των ηλικιών, θα μπορέσουν να αποκτήσουν δικό τους σπίτι, πληρώνοντας μηνιαία δόση χαμηλότερη από το αντίστοιχο ενοίκιο για το ίδιο ακίνητο.
Η πρώτη φάση, το «Σπίτι μου Ι», με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ, ολοκληρώνεται σύντομα και έχει καλύψει 9.155 δικαιούχους, κυρίως ηλικίας 34-39 ετών, με μέσο οικογενειακό εισόδημα 18.618 ευρώ. Στην επόμενη φάση, το «Σπίτι μου ΙΙ», που θα ξεκινήσει στις αρχές του επόμενου έτους, ο προϋπολογισμός διπλασιάζεται στα 2 δισ. ευρώ, με συνολικά 20.000 ωφελούμενους. Τα ηλικιακά κριτήρια επεκτείνονται έως τα 50 έτη, ενώ τα εισοδηματικά όρια αυξάνονται σε 20.000 ευρώ για άγαμους, 28.000 για ζευγάρια (με προσαύξηση για κάθε παιδί) και 31.000 για μονογονεϊκές οικογένειες, επίσης με επιπλέον προσαύξηση για κάθε παιδί. Μια ακόμη βελτίωση είναι ότι η προέγκριση για τους αιτούντες δεν θα έχει περιορισμένη ισχύ, αλλά θα διαρκεί έως την εξάντληση των διαθέσιμων κονδυλίων.
Το Υπουργείο έχει αναλάβει την υλοποίηση έργων μέσω της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ποια είναι και σε ποια φάση βρίσκονται τα έργα;
Πραγματικά, το ΥΚΟΙΣΟ έχει αναλάβει πολλά έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με ορόσημο το νέο έτος 2025. Εκτιμώ, σύμφωνα πάντα με την πορεία των έργων, ότι βρισκόμαστε εντός των αρχικών μας χρονοδιαγραμμάτων.
Ήδη βρισκόμαστε στο στάδιο της ανακαίνισης 30 ακινήτων, δημοτικών και δημοσίων στη Θεσσαλονίκη. Χάρις σε αυτό το πρόγραμμα που καλύπτεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με προϋπολογισμό 650.000 ευρώ θα αναδιαμορφώσουμε ένα κτίριο του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε έξι αυτόνομα διαμερίσματα και θα ανακαινίσουμε 24 κατοικίες – κληροδοτήματα προς το δημόσιο, που παρέμειναν αχρησιμοποίητα επί σειρά ετών. Στα διαμερίσματα αυτά θα μείνουν έναντι ενός οικονομικά προσιτού μισθώματος, σαφώς μειωμένου σε σχέση με τις τιμές της αγοράς, δεκάδες δημότες που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες της Θεσσαλονίκης, για τουλάχιστον οχτώ χρόνια. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 θα προκηρυχθούν και οι σχετικές προσκλήσεις προς τους δικαιούχους.
Με γρήγορους ρυθμούς τρέχει και το αντίστοιχο πρόγραμμα στην Αθήνα, με τη διαφοροποίηση ότι θα αξιοποιηθούν 70 ιδιωτικές κατοικίες. Εδώ θα επιδοτήσουμε τους ιδιοκτήτες με ποσό έως 10.055 ευρώ για την ανακαίνιση του διαμερίσματός τους, το οποίο θα παραχωρήσουν προς ενοικίαση για τουλάχιστον τέσσερα έτη. Ήδη οι αιτήσεις για τους ιδιοκτήτες έχουν ανοίξει από 10 Οκτωβρίου έως και τις 31 Ιανουαρίου στο athenskatoikia.gr
Παράλληλα όμως, θα σας αναφέρω μεταξύ άλλων και ορισμένα προγράμματα του ΤΑΑ που ήδη «τρέχουν» και αναμένεται η ολοκλήρωσή τους εντός του 2025:
1) Κοινωνική επανένταξη δικαιούχων Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Το έργο αφορά στην κοινωνική επανένταξη των πλέον ευάλωτων ομάδων. Προϋπολογισμού 151,6 εκατ. ευρώ
2) Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση. Το έργο αφορά σειρά εξατομικευμένων υπηρεσιών σε 1.635 παιδιά με αναπηρίες, αναπτυξιακή καθυστέρηση ή διαταραχή (ή με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτών), για να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η προώθηση της κοινωνικής ένταξης τους. Προϋπολογισμού 35 εκατ. ευρώ.
3) Ανάπτυξη ολοκληρωμένου προγράμματος σπουδών με στόχο τη γνωστική ανάπτυξη των βρεφών από 3 μηνών έως 4 ετών. Το πρόγραμμα συνδυάζει την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός παιδαγωγικού και ψυχαγωγικού προγράμματος σε παιδικούς σταθμούς (ωφελούμενοι: παιδιά από 3 μηνών έως 4 ετών) και αποσκοπεί στη συνολική αλλαγή, της μέχρι σήμερα αντίληψης για την προσχολική εκπαίδευση. Πιλοτικά θα εφαρμοστεί σε 100 σταθμούς και θα διανεμηθούν 2.700 εκπαιδευτικά kit. Προϋπολογισμού 14,5 εκατ. ευρώ.
4) Δομές Ημιαυτόνομης Διαβίωσης. Ο αριθμός των ωφελούμενων θα είναι 200 άτομα. Στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος, αναμένεται να λειτουργήσουν περίπου 70 διαμερίσματα, φιλοξενίας 2-4 ατόμων το καθένα. Προϋπολογισμός 12,7 εκατ. ευρώ.
Έχουν αυξηθεί τα περιστατικά έμφυλης βίας, όπως παρουσιάζεται στα μέσα ενημέρωσης; Ποια μέτρα σκοπεύετε να λάβετε για να αντιμετωπίσετε τα εμπόδια που εμποδίζουν τις γυναίκες να αναφέρουν τέτοια περιστατικά;
Η αύξηση των περιστατικών που καταγράφονται οφείλεται στην αύξηση των αναφορών από τα θύματα. Πλέον, περισσότερες γυναίκες βρίσκουν τη δύναμη να σπάσουν τον κύκλο της σιωπής, να καταγγείλουν την κακοποίηση, να αναζητήσουν βοήθεια και να εμπιστευτούν τα μέσα που παρέχει η πολιτεία για την προστασία τους. Παρέχουμε στήριξη ώστε να απομακρυνθούν από το κακοποιητικό περιβάλλον και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή για τις ίδιες και τα παιδιά τους. Είναι σημαντικό να επαναλαμβάνουμε τα διαθέσιμα μέσα προστασίας για τα θύματα έμφυλης βίας.
Έχουμε δημιουργήσει 44 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα, που παρέχουν δωρεάν νομική και ψυχολογική υποστήριξη. Διαθέτουμε 20 ξενώνες για τη φιλοξενία όσων χρειάζονται να απομακρυνθούν από το σπίτι τους. Επιπλέον, προσφέρουμε τα “safe houses” για προσωρινή φιλοξενία τις πρώτες ώρες μετά την απομάκρυνσή τους. Η 24ωρη γραμμή SOS 15900 είναι διαθέσιμη για άμεση υποστήριξη, και η εφαρμογή “panic button” έχει αποδειχθεί σωτήρια, με άμεση ανταπόκριση της αστυνομίας σε περιπτώσεις ανάγκης.
Η υποχρέωσή μας δεν σταματά εδώ. Πρέπει να διασφαλίσουμε και τη μελλοντική στήριξη αυτών των γυναικών. Στα στεγαστικά προγράμματα, υπάρχει πρόβλεψη για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, όπως το πρόγραμμα “Στέγαση και Εργασία,” που εξασφαλίζει στέγαση και εργασία για ένα χρόνο. Συνεργαζόμαστε με μεγάλες επιχειρήσεις για την απασχόληση αυτών των γυναικών.
Ωστόσο, τα μέτρα αυτά δεν αρκούν. Το κλειδί είναι η πρόληψη, και αυτή η μάχη ξεκινάει από τα σχολεία, με την καλλιέργεια υγιούς κουλτούρας στις σχέσεις. Έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες, αλλά υπάρχει ακόμα δρόμος μπροστά μας.
