By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Νανά Παπαδογεωργάκη
Δικηγόρος Αθηνών
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια & Διαπραγματεύτρια
Διέξοδο στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δανειολήπτες με τους servicers στην προσπάθεια τους να ρυθμίσουν τις οφειλές τους μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, κομίζουν οι νέες βελτιωτικές αλλαγές με τον πρόσφατο νόμο 5072/4-12-2023, με τον οποίο θεσπίζονται υποχρεώσεις διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών για τους servicers. Ουσιαστικά για πρώτη φορά θεσπίζονται τέτοιοι κανόνες, όσον αφορά στη λειτουργία των εταιρειών διαχείρισης (servicers), σε εφαρμογή και της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας 2021/2167.
Είναι γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα πολλοί δανειολήπτες έγιναν αποδέκτες παράλογων απαιτήσεων των Εταιρειών Διαχείρισης (οι γνωστοί servicers), πολλοί δε από αυτούς ανήκουν σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες αλλά και στη μεσαία τάξη. Το πρόβλημα έχει διογκωθεί με συνεχείς καταχρηστικές συμπεριφορές των εταιρειών αυτών προς τους συμπολίτες μας, οι οποίοι το μόνο που ζητούν είναι βιώσιμες ρυθμίσεις που να λαμβάνουν υπόψιν όχι μόνο την εμπορική αξία της πρώτης τους κατοικίας, αλλά και το εισόδημα τους που κάθε μήνα, λόγω της ακρίβειας, συρρικνώνεται όλο και περισσότερο.
Ποια είναι λοιπόν η μόνη διέξοδος για τους δανειολήπτες; Η κατάθεση αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό, που μπήκε σε ουσιαστική λειτουργία τον Ιούνιο του 2021. Η πλατφόρμα ωστόσο της Γενικής (πρώην Ειδικής) Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα & Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους πέρασε από διάφορα στάδια δυσλειτουργίας, τεχνικών προβλημάτων και γραφειοκρατίας, τα οποία, είναι γεγονός, ότι ταλαιπώρησαν τους δανειολήπτες και συχνά τους αποθάρρυναν να προχωρήσουν την αίτηση, τα περισσότερα όμως από τα οποία, στη πορεία διορθώθηκαν και λειτουργούν σχεδόν σήμερα απρόσκοπτα.
Τι αλλάζει λοιπόν στον εξωδικαστικό μηχανισμό; Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που μπορούν να βοηθήσουν να ενταχθούν περισσότεροι δανειολήπτες;
- Βελτιώνεται ο αλγόριθμος για δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση για όλους τους δανειολήπτες. Αυτό πιθανώς να σημαίνει και αύξηση του ποσοστού της διαγραφής, ώστε η πιθανή ρύθμιση που θα προκύπτει μέσα από τη διαδικασία να είναι πιο βιώσιμη για τον οφειλέτη.
Με τις νέες ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν, το ποσοστό της διαγραφής για τα δάνεια που καλύπτονται με εμπράγματη ασφάλεια αυξάνεται, έως και κατά 28 %, σε σχέση με τις σημερινές ρυθμίσεις.
Θυμίζουμε ότι οι πρώτες ρυθμίσεις που έδινε ο εξωδικαστικός σε μεγάλο ποσοστό δεν ήταν βιώσιμες για τους δανειολήπτες με αποτέλεσμα εκείνοι να επιλέξουν να μη τις αποδεχτούν. Αυτό σήμαινε πρακτικά ότι παρέμεναν εκτεθειμένοι σε μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, χωρίς καμία άλλη εναλλακτική, πλην της απευθείας επικοινωνίας με τους servicers, οι οποίοι απαιτούσαν (συνεχίζουν ακόμα και σήμερα) την καταβολή ανέφικτα υψηλού ποσού προκαταβολής, προκείμενου να ρυθμίσουν την οφειλή.
- Ορίζεται σε 3% σταθερό για 3 έτη το επιτόκιο για όλες τις ρυθμίσεις. Μέχρι πρόσφατα το επιτόκιο για τα χρέη προς τράπεζες και servicers ήταν euribor + 2,5 μονάδες για οφειλές με εμπράγματη εξασφάλιση και + 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές. Ειδικά το επιτόκιο 3% της πρώτης τριετίας είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για το τελικό ποσό της δόσης. Εκφράζεται βέβαια επιφύλαξη, μετά τη τριετία, για τη περαιτέρω διαμόρφωση των επιτοκίων και πόσο εφικτή θα είναι μία δόση δανείου με υψηλότερο επιτόκιο. Να σημειωθεί ότι, για τις ρυθμίσεις οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης το επιτόκιο ήταν ήδη, από τον Φεβρουάριο του 2023, 3% σταθερό για όλη τη διάρκεια της ρύθμισης και οι εγκρίσεις αιτήσεων για αυτές τις οφειλές ξεπερνούν το 90%. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό.
- Η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική Βεβαίωση Ευάλωτου Οφειλέτη, γίνεται κατ΄ αρχήν υποχρεωτικά αποδεκτή από τις Τράπεζες, τους servicers και το Δημόσιο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα απορρίπτονται αυθαίρετα από τους servicers οι προτάσεις του εξωδικαστικού για τους Ευάλωτους. Εάν οι servicers διαφωνούν με τη πρόταση, θα πρέπει να προσφεύγουν δικαστικά (καλύπτοντας φυσικά οι ίδιοι και το κόστος της διαδικασίας) και ταυτόχρονα θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι ο ευάλωτος δεν είναι πραγματικά ευάλωτος.
Τέλος, μία από τις πιο σημαντικές καινοτομίες του πρόσφατου νόμου, είναι η διευκόλυνση της επικοινωνίας των οφειλετών με τις εταιρείες διαχείρισης. Ο οφειλέτης θα έχει επιτέλους τη δυνατότητα, εισερχόμενος σε ειδική εφαρμογή στις ιστοσελίδες των servicers, να ζητά προσωποποιημένη πληροφόρηση για το δάνειο του (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κλπ.) και εντός 30 ημερών θα δικαιούται απάντηση στο αίτημα του.
Είναι αδιανόητη η ταλαιπωρία που βιώνουν όλα αυτά τα χρόνια οι δανειολήπτες για μία αυτονόητη επικοινωνία με τις εταιρείες διαχείρισης, ενώ, λόγω παντελούς έλλειψης στοιχειώδους ενημέρωσης από τους servicers, δεν είναι λίγες οι φορές που βρίσκονται σε απόγνωση αντιμέτωποι με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
Τέλος, τα νούμερα είναι ενθαρρυντικά, χωρίς εφησυχασμό όμως. Συνολικά, μέχρι το τέλος Ιανουαρίου του 2024, έχουν πραγματοποιηθεί 13.101 επιτυχείς ρυθμίσεις οφειλών οι οποίες αντιστοιχούν σε 4,8 δισ. ευρώ οφειλών, ενώ μόνο τον μήνα Ιανουάριο καταγράφηκαν περισσότερες από 5.000 νέες αιτήσεις στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών.
Οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Οικονομικών για τη συνεχή βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι πολύ σημαντικές και προς τη σωστή κατεύθυνση, εφόσον αναμένεται να συμβάλλουν στη προώθηση δίκαιων και διαφανών λύσεων για τους οφειλέτες.
