By 
Του Ζαχαρία Ζούπη (Πολιτικός επιστήμονας/ Επικεφαλής ερευνών της OPINION POLL)
Επτά χρόνια μετά το δημοψήφισμα-οπερέτα του 2015 -δημοψήφισμα αντιδημοκρατικό και αμφιβόλου συνταγματικότητας, δημοψήφισμα επί ερωτήματος το οποίο δεν υφίστατο, και μάλιστα, διατυπωμένο στα αγγλικά, δημοψήφισμα βαθύτατα διχαστικό που έγραψαν εν τέλει στα παλαιότερα των υποδημάτων τους οι ίδιοι οι διοργανωτές του- βρέθηκαν στελέχη του που το υπερασπίστηκαν σαν κομβική στιγμή στην «υπερήφανη διαπραγμάτευση».
Αμετανόητοι; Μάλλον, αλλά θα πρέπει να καταλάβουν ότι αμετανόητοι θα είναι απέναντί τους και όσοι θυμούνται ότι η Ελλάδα βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού, στα πάρα πέντε της εξόδου από την Ε.Ε και με την ΟΝΕ, με τη χώρα να υφίσταται οικονομική ζημιά 100 δις. ευρώ, να μαθαίνει στην πράξη τι είναι capital controls, να φορτώνεται ένα « περήφανο αριστερό μνημόνιο» και να περνάει η ακίνητη περιουσία της στο Υπερταμείο για εκατό χρόνια. Θα περίμενε κανείς ο ΣΥΡΙΖΑ, αντί να θυμίζει αυτές τις προβληματικές στιγμές, να προσπαθούσε να επιχειρήσει ένα άλμα προς το μέλλον και όχι να υπερηφανεύεται για όσα προβλήματα προκάλεσε.
Σαν να μην έφτανε δε αυτό, στελέχη του σκέφτηκαν στην «Προοδευτική συνεργασία» ότι πρέπει να συμπεριλάβουν και τον Γιάνη Βαρουφάκη, θυμίζοντας τις ηρωικές στιγμές του ηγετικού τρίο Α. Τσίπρα – Π. Καμμένου – Γ. Βαρουφάκη. Λες και θέλουν να αυτοκτονήσουν πολιτικά.
Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις
Γιατί λοιπόν να απορεί κανείς μετά για τα αποτελέσματα των ερευνών. Τι έδειξαν; Η Ν.Δ. προηγείται 10% του ΣΥΡΙΖΑ σύμφωνα με τη έρευνα της Μarc (32,5% έναντι 22.5%), 8.5% σύμφωνα με την έρευνα της Pulse (32% έναντι 24%), 8.5% σύμφωνα με την έρευνα της Αlco (31,1% έναντι 22.6%), 8.9% στην έρευνα της GPO (33,1% έναντι 24.2%) και 9.5% σύμφωνα με την έρευνα της Opinion Poll (31.3% έναντι 21,8).
Η εικόνα αυτή αναδεικνύει το βαθύ πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, να ανακάμψει ουσιαστικά και να μπορεί να αμφισβητήσει το μεγάλο προβάδισμα. Λογικό. Όταν χτυπάς συνέχεια το κεφάλι σου στον τοίχο, το πιο πιθανό δεν είναι να γκρεμίσεις τον τοίχο αλλά να σπάσεις το κεφάλι σου. Όλα αυτά, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ πραγματοποίησε Συνέδριο, στο οποίο υποτίθεται ότι ανασυγκροτήθηκε, ενώ το ίδιο το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ζητάει εκλογές και ο κος Α. Τσίπρας προαναγγέλλει… την πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις ερχόμενες εκλογές, οι οποίες υποτίθεται ότι μπορεί να πραγματοποιηθούν και σε δύο, τρεις μήνες.
Το 31,5% του 2019 ήταν ευχή και κατάρα για το ΣΥΡΙΖΑ
Το θέμα που τίθεται είναι επομένως εύλογο: Μπορεί να ανακάμψει ο ΣΥΡΙΖΑ και αν ναι πότε, σε ποια προοπτική και με τι προϋποθέσεις, σε τι συνθήκες; Το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί αν δεν συνειδητοποιηθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βγήκε βαθύτατα πολιτικά, ιδεολογικά, ηθικά, προγραμματικά ηττημένος από τις εκλογές του 2019, πρόβλημα που «κρύφτηκε» πίσω από το 31.5%, που κατάφερε να εισπράξει στις κάλπες και το οποίο από την επομένη δεν υπήρχε. Αυτό το 31,5% φαίνεται να ήταν η ευχή και ταυτόχρονα η κατάρα για το ΣΥΡΙΖΑ. Νόμιζε ότι αυτό ήταν η αφετηρία. Λάθος. Σ΄ αυτό συγκεντρώθηκαν ανομοιογενή πολιτικά τμήματα από αριστερούς πολίτες, γενικά προοδευτικούς μέχρι και ακροδεξιούς, ακροαριστερούς που απλά δεν ήθελαν τη Ν.Δ. και τον Κ. Μητσοτάκη και δεν τους συνέδεε τίποτα άλλο πέραν της αντίθεσης. Τον εμπόδισε και τον εμποδίζει να δει ότι η διακυβέρνησή του χαρακτηρίστηκε από απογοήτευση όσων πίστεψαν τα συνθήματά του, ότι θα σηματοδοτούσε κάτι διαφορετικό και εξεγερτικό, ενώ ταυτόχρονα του δημιούργησε βαθύ ρήγμα ειδικά με τη μεσαία τάξη, την οποία κατά κοινή ομολογία κατακρεούργησε φορολογικά. Για όλα αυτά, ποτέ δεν φάνηκε να γίνεται κάποια αυτοκριτική.
Γιατί είναι καθηλωμένος
Αυτά τα γεγονότα, επομένως, αποτελούν πρόβλημα για το ΣΥΡΙΖΑ. Συνοψίζονται δε στην απλή πραγματικότητα: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το αντισυστημικό άφθαρτο κίνημα που θα έφερνε τα πάνω κάτω ούτε ο Α. Τσίπρας είναι το νέο επικοινωνιακό προϊόν. Έχουν απωλέσει την πολιτική παρθενία τους, έχοντας χάσει ήδη τέσσερις εκλογικές μάχες. Ωστόσο, πράγματι έχουν μεσολαβήσει τρία χρόνια διακυβέρνησης Ν.Δ. και Κ. Μητσοτάκη. Τι συμβαίνει και μένει καθηλωμένος, αδύναμος να διεκδικήσει την πρωτιά σε εκλογές; Έχει ακολουθήσει μια αντιπολιτευτική πολιτική, η οποία βρίσκει σύμφωνο το 12%-15% της κοινής γνώμης. Απευθύνεται μόνιμα σε μειοψηφικά κοινωνικά ακροατήρια (αντιεμβολιαστές, φιλοπουτινικούς, αντιδυτικούς, αντισυστημικούς, μπαχαλάκηδες των Α.Ε.Ι κ.λπ.), ξεχνώντας ότι και το σύνολο αυτών των μειοψηφιών να συγκεντρώσει, το άθροισμα μειοψηφιών μας δίνει μειοψηφία.
Δεν μπορείς να πείσεις κρίσιμα κοινά
Για να δημιουργήσεις πλειοψηφικό ρεύμα πρέπει να πείσεις κρίσιμα ακροατήρια και πριν απ όλα τη μεσαία τάξη, το χώρο του Κέντρου, κάτι που δεν μπορείς να πετύχεις με εξαλλοσύνη, μηδενισμό, ισοπέδωση και χωρίς πολιτική που πείθει. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Α. Τσίπρας ηττάται κατά κράτος από τη Ν.Δ. και τον Κ. Μητσοτάκη στο ερώτημα ποιος μπορεί να διαχειριστεί τα κρίσιμα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας. Στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, η Ν.Δ και ο Κ. Μητσοτάκης προηγείται με 50.5% έναντι 18.8%, και μάλιστα, με δεύτερο τον ΚΑΝΕΝΑ με 26.2%. Στα θέματα αντιμετώπισης της Τουρκικής επιθετικότητας, η διαφορά είναι 49.5% έναντι 17.8% (ΚΑΝΕΝΑΣ 28.4%). Στα θέματα της Οικονομίας και της Ανάπτυξης, 45.7% έναντι 22.1% (ΚΑΝΕΝΑΣ 29.5%). Για τα θέματα της ακρίβειας, οι επιδόσεις είναι 41% έναντι 24,3% (ΚΑΝΕΝΑΣ 31.8%). Ωστόσο, ακόμα και σε θέματα αιχμής όπως η κατάργηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου ή η Πανεπιστημιακή Αστυνομία , οι κυβερνητικές επιλογές συγκεντρώνουν αποδοχή της τάξης του 60%-65% (τα στοιχεία από έρευνες της Opinion Poll που φαίνεται να επιβεβαιώνονται με κάποιες μικρές αποκλίσεις από άλλες έρευνες, όπως της Marc, της Pulse κ.ά.).
Τα στοιχεία αυτά δείχνουν γιατί στην πρόθεση ψήφου βρίσκουμε διαφορές από 8%-10%. Δείχνουν ότι οι πολιτικές επιλογές και η ακραία ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζουν με τον τροχό που δεν αγγίζει το έδαφος. Διαφορετικά, θα μπορούσε άλλωστε να έχει αξιοποιήσει τις σημαντικές απώλειες της Ν.Δ. στο διάστημα Ιανουάριος 2021-Απρίλιος 2022, που ήταν της τάξης του 8%-8.5%, που λόγω αυτών των προβλημάτων δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει. Είναι απλό: Μ΄ αυτή τη φυσιογνωμία και πολιτική, μ΄ αυτή τη ρητορική και την εχθροπάθεια ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να ανακάμψει ουσιαστικά, δεν μπορεί να διεκδικήσει πρωτιά σε εκλογές. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Νομίζοντας ότι ζούμε δέκα χρόνια πριν, στις συνθήκες αυτής της εποχής, και εκφέροντας ένα λόγο που αποδεικνύει ότι αδυνατούν να μετατραπούν σε κάτι πιο σύγχρονο, ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπεται -για να μιλήσουμε με όρους marketing- σε προϊόν που «δεν πουλάει».
Το μέγα πρόβλημα
Αυτό ισχύει και θα ισχύει ανεξάρτητα από το χρόνο των εκλογών. Ας το πούμε με σαφήνεια. Τη φιλοσοφία του ΣΥΡΙΖΑ την είχε περιγράψει με τη μεγαλύτερη σαφήνεια και ειλικρίνεια η Έφη Αχτσιόγλου, όταν σημείωνε ότι η κανονικότητα δεν είναι προνομιακή για την ανάπτυξη της Αριστεράς. Στη συλλογιστική του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει το σχήμα: «Όταν χρεοκόπησε η χώρα, υπήρξε μια κρίση που με την πολιτική που ακολούθησα, βρέθηκα να κυβερνώ έστω με την ακροδεξιά. Αν επομένως κάνουμε περίπου τα ίδια (ισοπέδωση, πόλωση, μηδενισμός, ακρότητα) θα ανέβουμε όταν προκύψουν κρίσεις». Εδώ, όμως, αποκαλύπτεται το μέγα πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί τα τρία χρόνια που έχουν περάσει με Κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν τα λες και κανονικά. Η χώρα αντιμετώπισε ένα μεταναστευτικό ρεύμα, μία Τουρκική επίθεση στον Έβρο, πανδημία, παγκόσμιο κύμα πληθωρισμού και ακρίβειας, ενεργειακή και οικονομική κρίση λόγω της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία, ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές. Παρ΄ όλα αυτά, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στάσιμος με μικρές δημοσκοπικές εισπράξεις. Άρα, ούτε οι κρίσεις αποδείχτηκαν πια προνομιακό πλαίσιο.
Μετά από ένα δύσκολο χειμώνα, πάλι τζίφος
Τότε τι; Μήπως πρέπει να υπάρχει μια μεγάλη εθνική καταστροφή ή ένα οικονομικό κραχ για να μπορέσει να ανακάμψει; Αυτή την περίοδο, για παράδειγμα, συζητιέται ότι αν οι εκλογές δεν γίνουν Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, θα ακολουθήσει ένας βαρύς οικονομικά χειμώνας. Να θεωρήσουμε ότι σ΄ αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να δούμε και πάλι ένα ραγδαία ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ; Ας μου επιτραπεί να έχω αμφιβολίες για τη δυνατότητα να εισπράξει, ακόμα και αν διογκωθεί ένα κύμα αμφισβήτησης κατά της Κυβέρνησης. Ακόμα και σ΄ αυτή την περίπτωση, θα ήταν πολύ πιο πιθανό να υπάρξουν άλλες δυνάμεις που να μπορούν να εκφράσουν αυτό το νέο ρεύμα και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ που μοιάζει στάσιμος, γερασμένος, αδύναμος να αυτοανανεωθεί πολιτικά και προγραμματικά, looser, κολλημένος στα ίδια σχήματα. Κοινωνικά και πολιτικά υπάρχει ή μπορεί να υπάρχει χώρος. Αυτό δείχνει η παρουσία του ΚΑΝΕΝΑ. Μόνο που δεν βρίσκει διέξοδο στο ΣΥΡΙΖΑ.
Όσον αφορά δε το μέλλον, κάτι πρέπει να κάνεις για να πείσεις και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το κάνει.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
