Χαρισματικοί

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press

της Κωνσταντίνας Δ. Καρακώστα
Επίκουρης Καθηγήτρια Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας

Με τις Ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου ολοκληρώνεται ένας κύκλος διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων που ξεκίνησε από τον περασμένο Μάιο. Σε όλο αυτό το διάστημα το εκλογικό σώμα προσπάθησε να αφομοιώσει τα μηνύματα ενός πολιτικού κόσμου που άλλαζε διαρκώς υποψηφίους, ανάλογα με την εκλογική αναμέτρηση κάθε φορά.

Απόδημος ελληνισμός, ακαδημαϊκοί, επιχειρηματίες, αθλητές, τηλεπαρουσιαστές, επαγγελματίες κάθε είδους, επιχειρούν να συγκροτήσουν το δικό τους αφήγημα και να κερδίσουν τη δική τους θέση στους επιτυχόντες της επόμενης μέρας.

Ποιο είναι όμως το κριτήριο με βάση το οποίο επιλέγουν οι ψηφοφόροι; Η τοξικότητα του πολιτικού σκηνικού δεν έχει αφήσει και πολλά περιθώρια ανάδειξης προσωπικοτήτων με υψηλό γνωστικό επίπεδο που εμφορούνται από σεμνότητα, ταπεινότητα και συναισθηματική νοημοσύνη. Στις ημέρες μας μάλιστα οι ανθρώπινες αυτές αρετές χαρακτηρίζονται από πολλούς ως αδυναμία, ως υπερβολική παθητικότητα σε ένα στίβο που η επιβίωση απαιτεί την κυριαρχία με κάθε μέσο. Η ενσυναίσθηση και ο σεβασμός, τα όρια και το μέτρο ερμηνεύονται ως έλλειψη δυνατοτήτων ακόμη και ως απουσία ικανοτήτων. Αντίθετα, η αλαζονία, ο εγωκεντρισμός, η ματαιοδοξία, η προβολή κατακλύζουν τον πολιτικό βίο.

Τα όσα συνέβησαν τα τελευταία χρόνια με την υγειονομική κρίση της πανδημίας αλλά και τις καταστροφές της κλιματικής αλλαγής επιβεβαίωσαν χωρίς καμία αμφιβολία ότι ο κόσμος μας θα πρέπει πλέον να είναι σε θέση να προσαρμόζεται κάθε στιγμή στο διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Οι γνωστικές ικανότητες και η τεχνογνωσία, στοιχεία που συγκροτούν τη Διανοητική Ευφυΐα, αποτελούν το ένα απαραίτητο σκέλος για την ευημερία των ανθρώπων. Το άλλο έχει να κάνει με τη Συναισθηματική Νοημοσύνη των ατόμων που διαχειρίζονται τις τύχες του κόσμου και αφορά στη δυνατότητά τους να κατανοούν και να εμβαθύνουν, έτσι ώστε να μπορούν στη συνέχεια να αξιοποιούν τη γνώση. Πρόκειται για μια κατάσταση που μόλις τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να κινεί το ενδιαφέρον των επιστημόνων.

Κι όμως η φιλοσοφική παρατήρηση των συναισθημάτων είχε ξεκινήσει ήδη από τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη, ενώ και οι στωικοί φιλόσοφοι είχαν αποτυπώσει μέσα από τα έργα τους την πεποίθησή τους ότι τα συναισθήματα του ανθρώπου σχετίζονται άρρηκτα με τη νοημοσύνη του. Πολλούς αιώνες αργότερα ο Δαρβίνος θα υποστηρίξει τη σημασία της «συναισθηματικής έκφρασης», την οποία θεωρούσε καθοριστική για την επιβίωση και την προσαρμοστικότητα των ανθρώπων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο τρόπος αντιμετώπισης των καταστάσεων και της επίλυσης των προβλημάτων σε ένα κόσμο που καλείται καθημερινά να διαχειριστεί άπειρες πληροφορίες και μάλιστα σε συνθήκες σκληρού ανταγωνισμού και ραγδαίων διεθνών μεταβολών, απαιτούν προσαρμοστικότητα.

Η αλήθεια είναι ότι τα κόμματα τις περισσότερες φορές λειτουργούν εξαιρετικά ελιτίστικα, με μια αλαζονική και κάποτε ναρκισσιστική συμπεριφορά, δογματική, που δεν αφήνει και πολλά περιθώρια επιβίωσης. Ως γυναίκα, μεγαλωμένη σε οικογένεια με μισθοσυντήρητους γονείς γνωρίζω πολύ καλά πως είναι να αγωνίζεσαι καθημερινά για να αποδεικνύεις την αξία σου, πως είναι να πρέπει να ανέχεσαι χαρακτηρισμούς που δεν περιποιούν τιμή. Αυτή είναι όμως η πολιτική, το έδαφός της είναι τραχύ. Χαρισματικοί στο τέλος είναι οι πολιτικοί ηγέτες που έχουν κοντά τους άτομα με γνωστική και συναισθηματική νοημοσύνη. Μόνο αυτοί καταφέρνουν να θεμελιώσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με την κοινωνία, γιατί μόνο αυτοί οι ηγέτες διακρίνονται από υψηλή ηθική δέσμευση και υψηλή ηθική πειθαρχία.