Τρελάθηκε ο κόσμος, παιδάκι μου

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press

Πάνω από τις εμβριθείς αναλύσεις και τις σκοτεινές προειδοποιήσεις των γεωστρατηγικών αναλυτών, των πολυμαθών πολιτικών ινστρουκτόρων, των σκληρών στρατηγών με τα γαλόνια πλάκα στο στήθος και των γκουρού των διεθνών οικονομικών σχέσεων, ακούγεται δειλά-δειλά η φράση μιας συφοριασμένης και έντρομης γιαγιάς. «Τρελάθηκε ο κόσμος παιδάκι μου».

Οι σκέψεις και τα συμπεράσματα της μπορεί να μην διεκδικούν Νόμπελ πρωτοτυπίας, περιγράφουν όμως με δωρική απλότητα και ανατριχιαστική σαφήνεια, έναν πλανήτη που σαν τρελό λεωφορείο γεμάτο ανθρώπους, κατευθύνεται προς τον γκρεμό έχοντας σπασμένα τα φρένα του. Το χειρότερο είναι ότι κανένας απ’ αυτούς που έχουν την πραγματική ευθύνη για την πορεία του, δεν δείχνει να συνειδητοποιεί τον κίνδυνο.

Παρασυρμένοι άπαντες από την σφοδρότητα της μικρής εικόνας, αρνούνται ή αδυνατούν να δουν την μεγάλη.

Στην αρχή της περασμένης βδομάδας σταθήκαμε εμβρόντητοι μπροστά στις τηλεοράσεις μας, πρωί-πρωί κυριακάτικα, για να παρακολουθήσουμε σε ζωντανή σύνδεση αυτό που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αδιανόητο. Μια απ’ ευθείας στρατιωτική σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν. Επί δεκαετίες αυτή η πιθανότητα περιγράφονταν από τους ειδικούς ως το «άνοιγμα της πόρτας του φρενοκομείου», ως η απόλυτη αφορμή για να ανατιναχτεί η εύφλεκτη Μέση Ανατολή και μέσω αυτής όλη η υφήλιος. Κάτι έγινε εκεί που κανένας δεν κατάλαβε και παρά την εκδήλωση της Ιρανικής επίθεσης, το αδιανόητο αποσοβήθηκε. Για μια ακόμα φορά.

Πριν απ’ αυτό, ένα άλλο πρωινό μερικούς μήνες νωρίτερα, πάλι εμβρόντητοι είχαμε μάθει ότι μαχητές της Χαμάς είχαν ορμήσει πάνοπλοι από την Λωρίδα της Γάζας και είχαν κυριολεκτικά κατασφάξει 1200 άμαχους Ισραηλινούς μέσα στα σπίτια τους. Δεν μπόρεσε τότε να χωρέσει η λογική μας την εκτέλεση εκατοντάδων νεαρών παιδιών που έπαιρναν μέρος σε μια συναυλία, ούτε την σύλληψη εκατοντάδων ομήρων που δεν έφταιγαν σε τίποτα. Δεν το χωρούσε η λογική μας, τόσο για τους προφανείς ανθρωπιστικούς λόγους, αλλά και διότι η πρόκληση αυτή εκ μέρους Αράβων, ήταν προφανές ότι θα οδηγούσε σε μια αιματηρή απάντηση εκ μέρους των Ισραηλινών που πρωτίστως θα στρεφόταν εναντίον του ίδιου του Παλαιστινιακού λαού. Κι όμως το έκαναν.

Πράγματι η απάντηση των Ισραηλινών λίγο διέφερε από την γενοκτονία. Πάνω από 20.000 άμαχοι έχουν πέσει νεκροί μέσα στην Γάζα, εκατοντάδες χιλιάδες λιμοκτονούν, μέσα σ’ ένα αιματηρό θέατρο του παραλόγου στο οποίο οι υπερασπιστές των Παλαιστινίων ταμπουρώνονται πίσω από σχολεία κα νοσοκομεία, οι δε επιτιθέμενοι χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη για να χτυπούν στόχους αδιαφορώντας για τις απώλειες. Φυσικά, όλο αυτό κάθε άλλο παρά προϊδεάζει για κάποια λύση με μόνιμα χαρακτηριστικά που θα εξαλείψει παρόμοιες συγκρούσεις, αντιθέτως όλοι ξέρουν ότι είναι η προετοιμασία για τις σφαγές του μέλλοντος. Οι οποίες είναι πάντα χειρότερες και πιο αιματηρές από τις παλιότερες.

Τα ίδια ζήσαμε και πριν δυο χρόνια όταν ξαφνικά μάθαμε ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Η ήπειρος μας είχε να ζήσει πόλεμο στο έδαφος της εβδομήντα ολόκληρα χρόνια, όμως μέσα σε λίγα λεπτά σβήστηκαν οι οδυνηρές αναμνήσεις δυο παγκόσμιων πόλεμων. Η Ευρώπη μέσα σε λίγα λεπτά επέστρεψε στο 1915 ή στο 1938-39. Πάλι άνοιξε η πόρτα του φρενοκομείου, καθώς στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας δεν υπάρχουν πια συγκρούσεις τοπικού χαρακτήρα ή τοπικών μόνο ανακατατάξεων. Ένας Ρώσος που κάνει έφοδο με το άρμα του στην Ουκρανία στέλνει πείνα σ’ έναν κεντροαφρικανό αγρότη και ένας Χούτι που πυροδοτεί μια ρουκέτα στα στενά του Ορμούζ καταδικάζει σε ανεργία έναν λατινοαμερικάνο εργάτη.

Το πιο βασικό για να πει κανείς «ζούμε σ’ έναν κόσμο που τρελάθηκε», είναι η διαπίστωση ότι κάθε τόσο ξεσπά και μια οικονομικοπολιτική σύγκρουση ή πολεμική σύρραξη, που κατά τον κοινό νου δεν πρόκειται να ωφελήσει κανέναν από τους εμπλεκόμενους, ούτε θα λύσει κάποιο ευρύτερο περιφερειακό ζήτημα. Κι όμως ξεσπά με σφοδρότητα και οδηγεί τα πράγματα στα άκρα, λες και οι ηγέτες των χωρών και των οργανώσεων είναι διαποτισμένοι από καταστροφική και αυτοκαταστροφική μανία.

Σ’ έναν κόσμο γεμάτο φανατικούς μουλάδες και ραβίνους, αδίστακτους δικτάτορες και στρεβλά δομημένες δημοκρατίες, ισχυρούς που θεωρούν δικαίωμα τους να επιβάλλουν την θέληση τους στους ανίσχυρους και ανίσχυρους που προσπαθώντας να βρουν το δίκιο τους καταφεύγουν σε ανορθόδοξους πολέμους που τελικά ευνοούν τους πιο δυνατούς, ο μέσος άνθρωπος βλέπει να χάνεται η απλή λογική. Ο ορθολογισμός για τον οποίο παλέψαμε κάποτε, σήμερα έχει πάει περίπατο.

Ζούμε μέσα σε μια τόσο αναστατωμένη και επικίνδυνη κατάσταση, με πολεμικές, οικονομικές, περιβαλλοντολογικές και ανθρωπιστικές θύελλες να ξεσπούν παντού και απροειδοποίητα, που καταντήσαμε εκ των υστέρων να θεωρούμε ασφαλέστερη την πυρηνική ισορροπία του τρόμου που υπήρχε την περίοδο του ψυχρού πολέμου. Ο μέσος άνθρωπος του Τρίτου Κόσμου, χτυπημένος από τις ολοένα διευρυνόμενες παγκόσμιες ανισότητες αλλά έχοντας πια γνώση πως ζουν στον ανεπτυγμένο κόσμο, το μόνο που ονειρεύεται είναι να μπει σ’ ένα μεταναστευτικό καραβάνι προς τον «παράδεισο». Κ
αι ο πολίτης του Πρώτου Κόσμου, ζώντας σε μια ασταθή ευμάρεια που απειλείται καθημερινά, καταφεύγει σε ακραίες πολιτικές συμπεριφορές διαφύλαξης των κεκτημένων του, που μετά τους δυο παγκόσμιους πόλεμους είχαμε ξεχάσει. Όλα μοιάζουν να γυρίζουν από την αρχή. Λες και είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε ξανά τις χειρότερες μέρες της ανθρώπινης ιστορίας.

Ως τώρα, κάθε φορά φτάνουμε στο «αμήν» και την τελευταία στιγμή γλυτώνουμε την γενίκευση των συγκρούσεων. Η παγκόσμια οικονομία πηγαινοέρχεται από το ζενίθ στο ναδίρ, οι εθνικές οικονομίες κλυδωνίζονται, οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας μετατρέπουν τα σούπερ-μάρκετ και τα βενζινάδικα σε εφιάλτη για τον πολίτη του ανεπτυγμένου κόσμου και σε άπιαστο όνειρο για τον παρία του Τρίτου Κόσμου. Θηριώδεις ανισότητες (στην κατανάλωση, στην εκπαίδευση, στην στρατιωτική ισχύ, στην τεχνολογική ανάπτυξη) οξύνουν αντί να αμβλύνουν τις αντιθέσεις ανάμεσα σε ηπείρους, χώρες, τάξεις, κοινωνικές ομάδες. Όλα γύρω μας γίνονται πιο βίαια, πιο πολύπλοκα, πιο ακατανόητα. Κάπου θα ξεσπάσει όλο αυτό, η υφήλιος μοιάζει με αλυσίδα που έχει περισσότερους αδύναμους κρίκους απ’ όσους σταθερούς. Ένας να σπάσει, όλα θα γίνουν παρανάλωμα. Η γιαγιά εν τέλει έχει δίκιο. «Τρελάθηκε ο κόσμος παιδάκι μου.»