By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Θόδωρου Τσίκα
πολιτικού επιστήμονα – διεθνολόγου
αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ
Οι φετινές ευρωεκλογές ήταν οι πρώτες που έγιναν με ανοιχτό θέμα ασφάλειας εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε ενεργειακή κρίση και πληθωριστικές πιέσεις, που οδήγησαν σε αυξήσεις τιμών.
Ενίσχυση της Ακροδεξιάς στις ευρωεκλογές
Την δυσαρέσκεια που προκλήθηκε, προσπάθησαν να καρπωθούν δυνάμεις που βρίσκονται στα δεξιά της κλασικής Δεξιάς και Κεντροδεξιάς: λαϊκιστική Δεξιά, ακροδεξιά, εθνικιστές, ξενοφοβικοί. Παρά την σαφή ενίσχυση τους, η άνοδος τους δεν είναι αυτή που φοβόντουσαν διάφοροι αναλυτές. Από το 20% των εδρών στο απερχόμενο Ευρωκοινοβούλιο, δεν φαίνεται ότι ξεπερνούν το 25% των εδρών στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Δεν χρειάζεται φυσικά εφησυχασμός, αλλά δεν δικαιολογείται δραματοποίηση της κατάστασης.
Οι βασικές συνιστώσες της φιλο-ευρωπαϊκής πλειοψηφίας -Κεντροδεξιοί, Σοσιαλδημοκράτες, κεντρώοι Φιλελεύθεροι, Πράσινοι- θα συνεχίσουν να λαμβάνουν τις αποφάσεις. Βέβαια τώρα οι συμβιβασμοί που θα απαιτούνται μεταξύ αυτών των δυνάμεων, θα είναι πιο δύσκολοι και περίπλοκοι.
Ο πιο σοβαρός κίνδυνος είναι ορισμένα κόμματα της μετριοπαθούς Δεξιάς και Κεντροδεξιάς, για ψηφοθηρικούς λόγους, να ενδώσουν σε συμμαχίες με την Ακροδεξιά και σε στήριξη των προτάσεων της.
Αυτό που δημιούργησε μεγαλύτερη ανησυχία ήταν η άνοδος της Ακροδεξιάς σε συγκεκριμένες χώρες, που παίζουν κεντρικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ενοποίηση. Στη Γαλλία, το κόμμα “Εθνική Συσπείρωση” της Λεπέν βγήκε πρώτο με πάνω από 30%, ενώ στη Γερμανία το κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”-AfD δεύτερο με 15% περίπου. Αν υπολογίσει κανείς ότι στην Ιταλία, τρίτη ισχυρότερη οικονομία της Ε.Ε., κυβερνά ήδη η ακροδεξιά Μελόνι, το τοπίο φάνταζε δύσκολο.
Ο Μακρόν ρίχνει τη ζαριά
Το ίδιο το βράδυ των ευρωεκλογών ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ρίχνει τη μεγάλη ζαριά. Με μια πολιτική ντρίπλα, που θεωρήθηκε -και ήταν- υψηλού ρίσκου, προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Έφερε τους Γάλλους μπροστά στο δίλημμα: θέλετε να σας κυβερνήσει η ακροδεξιά; Πείτε το ευθέως. Έχετε τώρα την ευκαιρία.
Στον α’ γύρο των εκλογών, η Λεπέν έρχεται πρώτη με 33%. Η Άκρα Δεξιά εμφανίζεται ως μια εδραιωμένη δύναμη στη γαλλική κοινωνία με ανοδική δυναμική.
Μεσαία κοινωνικά στρώματα της «βαθιάς» γαλλικής επαρχίας, χαμηλά εισοδηματικά στρώματα στα περιφερειακά «προάστια» των μεγαλουπόλεων μακριά από τα κοσμοπολίτικα κέντρα, χειρώνακτες, άνθρωποι χωρίς υψηλή μόρφωση, όσοι φοβούνται τον εκσυγχρονισμό ή αισθάνονται ότι απειλούνται από την παγκοσμιοποίηση και τους μετανάστες, ψηφίζουν αυτούς που τους υπόσχονται ότι με μια εθνική αναδίπλωση και επιστροφή στις «παραδόσεις» θα έχουν προστασία από το κράτος.
Μαζί τους και όσοι θέλουν να διαμαρτυρηθούν έντονα. Ψηφίζουν αυτόν που πιστεύουν ότι θα πονέσει περισσότερο τις «κακές ελίτ»: την Ακροδεξιά.
Οι Εργατικοί της Βρετανίας στην εξουσία
Κι εκεί που φαίνεται ότι η Ευρώπη στρίβει δεξιά/ακροδεξιά, έρχονται οι εκλογές στη Βρετανία, τρεις μόλις μέρες πριν τον β’ γύρο των γαλλικών εκλογών. Οι δεξιοί Συντηρητικοί μετά από 14 χρόνια, χάνουν την κυβέρνηση. Βασική αιτία, οι σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες του Brexit, της εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016.
Η βρετανική κοινωνία τους τιμωρεί, διότι υποχωρώντας στις πιέσεις της αντι-ευρωπαϊκής/ακροδεξιάς πτέρυγας του κόμματος τους, προχώρησαν σε δημοψήφισμα με ερώτημα την αποχώρηση ή μη της χώρας από την Ε.Ε.
Τα ψέματα που ακούστηκαν τότε, ότι οι Βρετανοί θα τρώνε πλέον με «χρυσά κουτάλια», διότι «δεν θα δίνουν πια τα λεφτά τους στην Ευρώπη», είχαν κοντά ποδάρια. Ο λαϊκισμός και η δημαγωγία κάποτε αποκαλύπτονται. Αλλά το τίμημα είναι βαρύ.
Οι κεντροαριστεροί Εργατικοί κερδίζουν μία από τις μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες στην Ιστορία της Βρετανίας και ο ηγέτης τους, Κιρ Στάρμερ, έγινε πρωθυπουργός.
Η συναρπαστική ανατροπή στη Γαλλία
Στον β’ γύρο, οι Γάλλοι πολίτες ανταποκρίθηκαν με συγκλονιστικό τρόπο στο κάλεσμα για την αποτροπή της Λεπέν, με εξαιρετικό ποσοστό συμμετοχής 67%. Τα αποτελέσματα συνιστούν μια συναρπαστική ανατροπή, που μόνο ένα δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να δώσει. Πρώτο σε έδρες το -ετερόκλιτο φυσικά- Λαϊκό Μέτωπο της Αριστεράς (Σοσιαλιστές, Οικολόγοι, Κ.Κ. και “Ανυπότακτη Γαλλία” του λαϊκιστή Μελανσόν), δεύτερος -με μικρή διαφορά εδρών- ο κεντρώος συνασπισμός του Μακρόν και μόλις τρίτο το μπλοκ της Λεπέν !
Η ντρίπλα του Μακρόν ανέκοψε την ορμή της Λεπέν προς την προεδρία. Αν δεν το είχε κάνει, μετά τα αρνητικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών θα σερνόταν επί μήνες κάτω από συνεχή υπονόμευση. Το φθινόπωρο, όταν πρέπει να έρθει προς έγκριση ο νέος Προϋπολογισμός, η κυβέρνηση του θα βρισκόταν μπροστά σε πρόταση μομφής από μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης.
Ας μην ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση δεν είχε ούτε τώρα απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. Οι αναπόφευκτες τότε βουλευτικές εκλογές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγούσαν σε βέβαιη νίκη της ακροδεξιάς «Εθνικής Συσπείρωσης» και θα άνοιγαν τον δρόμο της Λεπέν προς την Προεδρία της Δημοκρατίας τρία χρόνια μετά.
Όπως φάνηκε, η επικράτηση της Λεπέν δεν είναι νομοτελειακή ούτε είναι προδιαγεγραμμένη. Η οριστική ήττα της Άκρας Δεξιάς προϋποθέτει ισχυρή και λειτουργική κυβέρνηση ευρείας βάσης.
Το βασικό πρόβλημα είναι η ετερογένεια των δυνάμεων που ανέκοψαν την επικράτηση της Άκρας Δεξιάς. Και, κυρίως, το γεγονός ότι οι βασικοί πρωταγωνιστές των τριών μεγάλων πολιτικών μπλοκ έχουν τον νου τους όχι στη νέα γαλλική Εθνοσυνέλευση, αλλά στην προεδρική εκλογή που θα γίνει το 2027.
Καμία παράταξη δεν έχει απόλυτη πλειοψηφία. Η νέα κυβερνητική λύση δεν είναι εύκολη. Προϋποθέτει στρατηγική αντίληψη και πνεύμα συναίνεσης ανάμεσα σε δυνάμεις της ευρύτερης Αριστεράς και του Κέντρου που εκφράζει ο Μακρόν.
Οι διεργασίες θα πάρουν καιρό. Το γαλλικό Σύνταγμα δεν επιβάλλει άμεσο σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Για ένα διάστημα θα συνεχίσει η απερχόμενη κυβέρνηση να λειτουργεί ως υπεύθυνη για τις «τρέχουσες υποθέσεις».
Ο Μακρόν, που ως Πρόεδρος συνεχίζει να είναι ισχυρός πόλος της εκτελεστικής εξουσίας, έχει περιθώρια κινήσεων. Θα χρειαστεί όμως πλέον να εξαντλήσει όλες τις ικανότητες και τα ταλέντα του, χωρίς ηγεμονισμούς και υπεροψία.
