Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Ανδρέα Μαζαράκη
Ο πόλεμος στην Συρία ξέσπασε σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ είχαν αρχίσει την σταδιακή απεμπλοκή τους από το RSC της Μέσης Ανατολής, αφού η ανακάλυψη του σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου τους έδωσε ανεξαρτησία από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που παράγονταν από τις χώρες του OPEC. Από τα μέσα του 2013, οι ΗΠΑ, έγιναν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ενέργειας στον κόσμο, με την εφαρμογή τεχνολογιών για την άντληση με υδραυλική ρωγμή, πετρελαίου και φυσικού αερίου (Shale Oil and gas).
Πλέον αυτού, η ασφάλεια του Ισραήλ, άλλος ένας λόγος που οι ΗΠΑ είχαν παρουσία στην Μέση Ανατολή, είχε σε μεγάλο βαθμό εξασφαλιστεί αφού η Αίγυπτος, με τον Αλ Σίσι στην προεδρία της, είχε περάσει και πάλι στην σφαίρα επιρροής της Αμερικής.
Αρχικά η θέση που εξέφρασε ο πρόεδρος Ομπάμα, πέντε μήνες μετά την έναρξη της κρίσης, τον Αύγουστο του 2011, ήταν να καλέσει τον πρόεδρο Άσαντ να παραιτηθεί για χάρη του συριακού λαού, επιβάλλοντας οικονομικές κυρώσεις στην Συρία.
Από τον Οκτώβριο του 2011 μέχρι τον Μάιο του 2014, η Αμερική, χρησιμοποιώντας την διπλωματική της ισχύ, μέσω ψηφισμάτων στον ΟΗΕ, προσπάθησε να καταδικάσει τον Άσαντ και να ασκήσει ασφυκτικές πιέσεις στο καθεστώς, ώστε να τον αναγκάσει να παραιτηθεί.
Όμως, σε τέσσερα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, καταδικαστικά για τον Άσαντ, η Ρωσία άσκησε βέτο, ακολουθούμενη από την Κίνα.
Από το καλοκαίρι του 2012 και αφού στο διπλωματικό πεδίο οι ενέργειες των ΗΠΑ δεν είχαν αποτέλεσμα, η Αμερική εμπλέκεται ενεργότερα στην διαμάχη, δίνοντας στην CIA άδεια να αρχίσει μυστικά και σε περιορισμένη έκταση, διαδικασία αξιολογήσεως των διαφόρων ομάδων που απάρτιζαν τον FSA, προκειμένου να ξεχωρίσει ποιες από αυτές άξιζε να υποστηριχθούν.
Όμως, το σχέδιο απέτυχε παταγωδώς αφού από το πρώτο τμήμα που εστάλη για εκπαίδευση στις ΗΠΑ, μόνο πέντε άνδρες επέστρεψαν στα πεδία των μαχών. οι υπόλοιποι, όχι μόνον λιποτάκτησαν, κτησαν, αλλά και πούλησαν τον εξοπλισμό τους σε ακραίες ισλαμιστικές ομάδες. Ο σχεδιασμός ήταν για εκπαίδευση 5.000 μαχητών ετησίως, από την μετριοπαθή Σουνιτική αντιπολίτευση, για την δημιουργία μιας νέας δυνάμεως 15.000 ανδρών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κυβερνητικές δυνάμεις και ο ISIS, που είχε αρχίσει να κάνει την εμφάνιση του.
Από την άλλη πλευρά, η απουσία των ΗΠΑ από τις επιχειρήσεις στο έδαφος, έδωσε στον ISIS την ευκαιρία γιγαντώσεως, αφού αυτός δραστηριοποιήθηκε με επιτυχία, όπου υπήρχε απουσία οργανωμένου κράτους και δυνάμεων ασφαλείας (Ιράκ-Λιβύη-Συρία).
Όμως, η εδαφική εξάπλωση του ISIS που έφθασε λίγο έξω από την Βαγδάτη στο Ιράκ, επέφεραν αλλαγή στην στρατηγική των ΗΠΑ. Η προτεραιότητα από την ανατροπή του Άσαντ μεταφέρθηκε στην αντιμετώπιση του ISIS. Τον Μάιο του 2015, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ πλέον, ανέλαβε μέσω του προγράμματος Syria Train and Equip, την εκπαίδευση νέων στρατιωτών σε συριακό έδαφος.
Για τον λόγο αυτό, τον Οκτώβριο του Ιδίου έτους, ομάδες των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ, ανέπτυξαν βάσεις στην BA Συρία, σε κουρδικές περιοχές, όπου και ανέλαβαν την διεξαγωγή εκπαιδεύσεως διαφόρων ομάδων κατόπιν αξιολογήσεως. Οι Ομάδες αυτές αποτελούνταν από 50 άνδρες και είχαν ως αποστολή την παροχή συμβουλών και την συλλογή πληροφοριών, προκειμένου να διευκολυνθεί η στοχοποίηση.
Η πιο οργανωμένη ομάδα, που έδειξε στην πράξη ότι μπορεί να αντιμετωπίσει το ΙΚ, ήταν το YPG, με την σθεναρή άμυνα στο Kobane.
H απόδοση του YPG επέφερε νέα αλλαγή στην αμερικανική στρατηγική: προσέγγιση με τους Κούρδους της Συρίας, παρά τις αντιρρήσεις της Τουρκίας. Τον Οκτώβριο του 2014, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, δημιούργησε μια Συνδυασμένη Διοίκηση, Joint Task Force (CJTF), για τον συντονισμό των επιχειρήσεων κατά του ΙΚ. Η επιχείρηση ονομάστηκε Inherent Resolve (OlR).
Οι διαδοχικές εδαφικές επιτυχίες του ΙΚ και κυρίως η ανακήρυξη Χαλιφάτου, επέφεραν αλλαγή στην στρατηγική αντιμετωπίσεως του ΙΚ από τις ΗΠΑ, με ενεργότερη εμπλοκή στο έδαφος, χωρίς όμως να διαθέσουν οι ίδιες, δικές τους στρατιωτικές δυνάμεις.
Η λύση ήταν η δημιουργία πολιτοφυλακών από μαχητές που είχαν αποδείξει στην πράξη ότι μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το ΙΚ, οι οποίες θα λειτουργούσαν ως Αντιπρόσωποι των ΗΠΑ στο έδαφος (Proxy στην διεθνή βιβλιογραφία).
Σημ.: Proxy ονομάζεται ένας δρων που ενεργεί για λογαριασμό των συμφερόντων ενός εξωτερικού κράτους, το οποίο δεν εμπλέκεται αμέσως στις εχθροπραξίες. Το εξωτερικό κράτος παρέχει υλική βοήθεια στον proxy ώστε να μπορεί να μάχεται.
Στις SDF, εκτός από Κούρδους του YPG, συμμετείχαν Άραβες, Αρμένιοι και Σύριοι, που κατοικούν στη βόρειο Συρία, στα σύνορα με την Τουρκία. Οι ΗΠΑ δημιούργησαν τις SDF μια Κουρδο-Αραβική συμμαχία, ακριβώς για να διασκεδάσουν τις ανησυχίες της Τουρκίας.
Έτσι, τον Οκτώβριο του 2015, δημιούργησαν τις SDF (Syrian Democratic Forces), μια συμμαχία μεταξύ κουρδικών και αραβικών πολιτοφυλακών.4Ι Στην αρχική σύνθεση συμμετείχαν 13 οργανώσεις εκ των οποίων η πλειοψηφία ήταν από μαχητές του YPG.Ol SDF, με την αεροπορική υποστήριξη της πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ, κατάφεραν σταδιακά να εκδιώξουν το ΙΚ από την Συρία, καταλαμβάνοντας μάλιστα την πρωτεύουσα του Raqqa, στις 17 Οκτωβρίου του 2017, μετά από πολιορκία 4 μηνών. Η τελευταία πόλη που κατελήφθη από τις SDF ήταν η Baghouz, το 2019, μετά την κατάληψη της οποίας, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν επισήμως την οριστική εκδίωξη του ΙΚ από το έδαφος της Συρίας
Χάρις στις SDF, οι ΗΠΑ όχι μόνο είχαν πρωτεύοντα ρόλο στον πόλεμο στην Συρία, χωρίς να έχουν στο έδαφος παραπάνω από 1000 στρατιώτες, διεσπαρμένους σε 21 μικρές βάσεις, αλλά κατάφεραν την μη εξάπλωση του Ιράν στην βόρεια Συρία. Σήμερα, στις περιοχές που ελέγχουν οι SDF στην βόρεια Συρία και με ευθύνη τους κρατούνται περίπου 10.000 αντάρτες του ISIS σε 26 πρόχειρες φυλακές, καθώς και 47.000 συγγενικά τους άτομα, στο κέντρο κρατήσεως ΑΙ Hol.
Συμπεράσματα
α. Οι ΗΠΑ, καίτοι παγκόσμια δύναμη, δεν έχουν την δυνατότητα πλέον στο νέο πολυπολικό διεθνές σύστημα να ρυθμίσουν την κρίση στην Συρία με βάση τα συμφέροντα τους και μόνον, μη λαμβάνοντας υπ’ όψιν συμφέροντα περιφερειακών δυνάμεων όπως η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν.
β. Οι ΗΠΑ, από το Παγκόσμιο Σύστημα Ασφαλείας, δια του πολέμου στην Συρία, διατηρούν παρουσία μέσω ΡΤ0Χγ στο RSC της Μέσης Ανατολής προκειμένου να μην αφήσουν την Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία να έχουν τον αποκλειστικό λόγο στις ρυθμίσεις για την μεταπολεμική Συρία.
γ. οι SDF εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ στο RSC της Μέσης Ανατολής, αφού περιορίζουν τον ρόλο της Ρωσίας και του Ιράν, χωρίς να τροφοδοτούν το αντιαμερικανικό κλίμα στους αραβικούς πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής.
δ. Η πιθανότητα δημιουργίας ανεξαρτήτου κουρδικού κράτους και στην Συρία με βάση αμερικανικούς σχεδιασμούς, όπως αυτό στο Ιράκ, έφερε την Τουρκία πιο κοντά στην Ρωσία προκειμένου να εξισορροπεί τις επιλογές των ΗΠΑ, στην αρχιτεκτονική ασφαλείας του RSC της Μέσης Ανατολής.