Η αλήθεια για τον τουρισμό

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press

του Δ. Γιαννακόπουλου

Περισσότεροι τουρίστες, λιγότερα έξοδα, ακριβότερα εισιτήρια, φθηνότεροι προορισμοί. Η φετινή τουριστική περίοδος αναζητεί τον περυσινό βηματισμό της μέσα από τις αντιθέσεις της, παρότι ήταν διάχυτη η εντύπωση τον Απρίλιο και τον Μάιο της κατάρριψης ενός ακόμη ρεκόρ, αφίξεων και εσόδων. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά 1 στους 3 Έλληνες δηλώνουν ότι δεν μπορούν να  εκδράμουν στα νησιά ή σε θέρετρα της ηπειρωτικής χώρας, οι ανατιμήσεις στα κόστη μεταφοράς, είτε οδικώς είτε ακτοπλοϊκώς, όπως και στα τρόφιμα είναι τέτοιες που καθιστούν προτιμότερη την αναζήτηση προορισμών του εξωτερικού.

Οι δείκτες δεν αποτυπώνουν το εύρος της πραγματικότητας. Για παράδειγμα την περίοδο Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου, οι διεθνείς αεροπορικές αυξήσεις παρουσίασαν άνοδο 12% σε σχέση με πέρυσι, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων (ETC), ωστόσο το διαθέσιμο εισόδημα για την εστίαση περιορίστηκε κατά 30% αναφέρει η ΓΣΕΒΕΕ.

Η καταναλωτική εξασθένηση των νοικοκυριών λόγω της παγιωμένης -πλέον- αύξησης του περιθωρίου κέρδους στους κλάδους τροφίμων και η άνευ προηγουμένου έξαρση στις τιμές του ρεύματος και των καυσίμων προκαλούν τεράστια προβλήματα στις μετακινήσεις.

Ακτοπλοϊκά

Όπως προκύπτει από στοιχεία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), για να πάει μια τετραμελής οικογένεια με ένα Ι.Χ. από τον Πειραιά στη Ρόδο με επιστροφή (χωρίς καμπίνα) χρειάζεται συνολικά 845 ευρώ. Για την ίδια οικογένεια το κόστος μετάβασης από τον Πειραιά στην Κω με συμβατικό πλοίο αγγίζει τα 382,5 ευρώ, ενώ εάν υπολογιστεί και το κόστος επιστροφής, το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 765 ευρώ (οικονομική θέση), ξεπερνάει δηλαδή τον καθαρό κατώτατο μισθό στην Ελλάδα. Αντίστοιχα υψηλά ή και υψηλότερα, ανάλογα με το πόσο νωρίς έχει γίνει η κράτηση, διαμορφώνεται και το κόστος μεταφοράς με αεροπλάνο για μια τετραμελή οικογένεια.

Ομοίως, το δρομολόγιο Πειραιάς – Πάρος – Πειραιάς φέτος κοστίζει 534 €, σημειώνοντας αύξηση 15,1% σε σχέση με το 2023 που κόστιζε 464 €.

Η ίδια οικογένεια για το δρομολόγιο Πειραιάς – Ηράκλειο – Πειραιάς, θα πληρώσει φέτος 564 € , ήτοι 15,6% πιο πάνω από το 2023 που πλήρωνε 488 €.

Αν στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια προσθέσουμε, διαμονή, διατροφή και κάποια στοιχειώδη αναψυχή, μία τετραμελής οικογένεια θα χρειαστεί τουλάχιστον 2.500 ευρώ για διακοπές 7 ημερών σε νησί. Δηλαδή, περίπου 3 κατώτατους μισθούς για μια βδομάδα.

Προϊόντα

Τα παράλογα όσο και ανεξέλεγκτα… άλματα σε κατηγορίες υπηρεσιών και προϊόντων άμεσα συνδεδεμένων με τις καλοκαιρινές αποδράσεις των Ελλήνων ταξιδιωτών, αποτυπώνουν και στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που καταγράφουν την πορεία του πληθωρισμού τον Ιούνιο 2024. Ενδεικτικά, τον Ιούνιο του 2024 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα καταγράφονται αυξήσεις 19,7% στα αεροπορικά εισιτήρια, ενώ το πακέτο διακοπών εμφανίζεται πιο ακριβό κατά 12,7%. Σε ό,τι αφορά τα ξενοδοχεία, οι τιμές είναι υψηλότερες κατά 12% σε σύγκριση με πέρυσι, ενώ στο επίκεντρο των ανατιμήσεων εξακολουθούν να βρίσκονται και τα τρόφιμα, και κυρίως το ελαιόλαδο, οι τιμές του οποίου σε σύγκριση με τον περυσινό Ιούνιο αυξήθηκαν κατά σχεδόν 55%. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι τιμές στην κατηγορία «εστιατόρια – ζαχαροπλαστεία – καφενεία – κυλικεία» σημείωσαν άνοδο 5,1%.

Διαμονή

Σε ό,τι αφορά τη διαμονή, με βάση ενδεικτικές τιμές σε διάφορες πλατφόρμες κρατήσεων (Booking, Trivago), μια τετραμελής οικογένεια θα χρειαστεί για ένα τετράκλινο κατάλυμα αξιοπρεπών προδιαγραφών σε νησιά των Κυκλάδων ή των Δωδεκανήσων κατ’ ελάχιστον μεταξύ 250 και 300 ευρώ την ημέρα. Έτσι, το κόστος διαμονής μιας οικογένειας για πέντε ημέρες σε νησί φθάνει ή και υπερβαίνει τα 1.250 ευρώ. Συνολικά δηλαδή θα χρειαστεί να διαθέσει πάνω από 2.000 ευρώ για τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια και τη διαμονή. Παραμένει βέβαια αυτονόητο πως απαιτείται επιπλέον κόστος για τα καθημερινά έξοδα και τη σίτιση.

Περικοπές

Αρκετοί καταναλωτές προχωρούν και φέτος σε περικοπές όχι μόνο σε βασικές υπηρεσίες αλλά και σε βασικά είδη, όπως τα τρόφιμα. Έτσι, το 71% των καταναλωτών (από 75% το 2023) που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνει ότι έχει ακυρώσει δαπάνες διασκέδασης, όπως η εστίαση, οι διακοπές, τα ταξίδια κ.ά.

Ωστόσο, πέρα από αυτές τις δαπάνες –που για ειδικότερα για τα χαμηλά εισοδήματα θεωρούνται ακόμη και πολυτέλεια– το 55% (από 54% το 2023) δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και ειδών παντοπωλείου. Τέλος, 1 στους 2 δηλώνει ότι έχει αναβάλει εργασίες συντήρησης ή και επισκευής (π.χ. στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο), ενώ το 27% (από 32% το 2023) έχει αναβάλει την πληρωμή των λογαριασμών του ή έχει προχωρήσει σε στάση πληρωμών.

Όπως και πέρυσι έτσι και φέτος σχεδόν 3 στους 10 Έλληνες στρέφονται στις αποταμιεύσεις τους για τις αγορές τους, ενώ για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις καθημερινές υποχρεώσεις τους δεν είναι λίγοι όσοι κάνουν και δεύτερη δουλειά.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), το 16% (έναντι 17% το 2024) δηλώνει ότι έχει αυξήσει τον χρόνο εργασίας του ή έχει βρει δεύτερη εργασία προκειμένου να καταφέρει να αυξήσει το εισόδημά του. Τέλος, η χρηματική δαπάνη εξακολουθεί –αν και σε μειωμένο ποσοστό– να αποτελεί βασικό κριτήριο επιλογής όταν ψωνίζουν τρόφιμα οι καταναλωτές, με την ποιότητα να έπεται.

Μερίδιο αγοράς

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα εξακολουθεί να παρουσιάζει υψηλές επιδόσεις συγκρινόμενη με τις ανταγωνίστριές της τουριστικές αγορές. Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνει το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙNSETE), η χώρα μας φέτος το καλοκαίρι και σε σύνολο εννέα μεγάλων τουριστικών αγορών της Μεσογείου, μαζί με την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, την Τουρκία, την Πορτογαλία, την Κροατία, την Κύπρο και τη Μάλτα, βρίσκεται υψηλότερα του μέσου όρου ως προς το ποσοστό αύξησης των διαθέσιμων θέσεων από τις αεροπορικές σε σύγκριση με πέρυσι.

Ειδικότερα, για τις εννέα τουριστικές αγορές της Μεσογείου οι διαθέσιμες θέσεις που έχουν προγραμματίσει οι αεροπορικές συνολικά για τη θερινή σεζόν από τον Μάρτιο έως και τον Οκτώβριο του 2024 αγγίζουν τα 310 εκατομμύρια (από 309,66 εκατομμύρια) σημειώνοντας αύξηση 6,9% σε σύγκριση με τη θερινή σεζόν του 2023.

Πρωτιές

Ως προς το κομμάτι ειδικά των διεθνών αφίξεων, τη μεγάλη διαφορά φέτος κάνει η Αθήνα, η οποία, με βάση τα στοιχεία του μεγαλύτερου αεροδρομίου της χώρας έως και το τέλος του α’ εξαμήνου, έχει παρουσιάσει αύξηση στις διεθνείς αφίξεις σχεδόν κατά 14%. Πέρυσι οι διεθνείς αφίξεις κατοίκων εξωτερικού είχαν ανέλθει σε 3,062 εκατομμύρια, ενώ φέτος για το διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου το αντίστοιχο νούμερο είναι μία ανάσα από τα 3,5 εκατομμύρια – συγκεκριμένα, στα 3,488 εκατομμύρια. Με βάση τα νούμερα από το «Ελευθέριος Βενιζέλος», πρώτη εθνικότητα αναδεικνύονται οι Αμερικανοί, με τις διεθνείς αφίξεις φέτος στο α’ εξάμηνο να ξεπερνούν τις 451.000 από τις σχεδόν 424.000 το α’ εξάμηνο του 2023.

Αιγαίο

Εκτός Αθηνών, στην πρωταθλήτρια Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η φετινή σεζόν έχει ξεκινήσει με σημαντική πρωτιά για τη Ρόδο όσον αφορά τις διεθνείς αφίξεις, με αύξηση 12% σε σύγκριση με πέρυσι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα στοιχεία για τους δύο γνωστότερους προορισμούς της χώρας, τη Σαντορίνη και τη Μύκονο, που την τελευταία διετία έχουν βρεθεί στο επίκεντρο. Ιδίως το Νησί των Ανέμων έχει υποστεί τα δύο τελευταία χρόνια τις μεγαλύτερες πιέσεις σε σχέση με την τουριστική της κίνηση. Από το ξεκίνημα της σεζόν, τον Απρίλιο, οι διεθνείς απευθείας αφίξεις στη Σαντορίνη διατηρούνται στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, στις 232.000, ενώ η Μύκονος σημειώνει πτώση κατά 5%, με διεθνείς απευθείας αφίξεις στις 136.500 έως το τέλος Ιουνίου από τις 143.000 την αντίστοιχη περσινή περίοδο.