By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Επιμέλεια: Μάρθα Λεκκάκου
Όλο και περισσότεροι πολίτες μιλούν για την προστασία του Περιβάλλοντος και ήδη πολλοί στο λεξιλόγιό τους αναφέρονται στο φυσικό Περιβάλλον και στο αντίστοιχο δομημένο ή αστικό Περιβάλλον. Η Today Press απευθύνθηκε στον καθ΄ ύλην αρμόδιο Γενικό Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς την εβδομάδα που μάς πέρασε, στις 5 Ιουνίου, το Περιβάλλον είχε την τιμητική του, αφού ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.
Πέρα από το ενεργειακό μείγμα που επιλέγει η κάθε ευρωπαϊκή χώρα να ακολουθεί στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, του επονομαζόμενου Green Deal, το μέγα ζητούμενο που θα μας απασχολεί τα πολλά επόμενα χρόνια είναι τι πόλεις θέλουμε, σε ποιο αστικό περιβάλλον μάς συμφέρει να ζούμε καλύτερα, με ποιες υποδομές, δρόμους, κοινόχρηστους χώρους, σχεδιασμό και χρήσεις γης.
Θέλουμε μεγάλες, πόλεις, εκτεταμένες; Με έμφαση στην κινητικότητα με το αυτοκίνητο; Θέλουμε συνεκτικές, πιο «μαζεμένες»; Πώς θα θωρακιστούμε σε ακραία κλιματικά φαινόμενα, τα οποία όλοι μας βλέπουμε ότι εντείνονται με γεωμετρική πρόοδο; Και τι ρόλο παίζει ο αστικός σχεδιασμός ανθεκτικών πόλεων; Είναι ζήτημα μόνο του τεχνικού κόσμου, των μηχανικών και των πολεοδόμων ή αποτελεί ζήτημα προβληματισμού όλων μας;
Διότι προφανώς δεν αρκεί να παράγουμε ρεύμα κατά 80% από Ανανεώσιμές Πηγές Ενέργειας μέχρι το 2030, όπως έχει πολύ φιλόδοξα θέσει η Κυβέρνηση.
Ούτε αρκεί να φτιάξουμε κοντά στις 45 Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων στην πατρίδα μας τα επόμενα 5 χρόνια, από τις 3 που είχαμε το 2019. Όλα αυτά δεν θα σώσουν τα σπίτια από πλημμύρες, φωτιές και παγετούς. Προφανώς οφείλουμε να λειτουργήσουμε συνδυαστικά και πολυμέτωπα. Και στις μετακινήσεις μας και στη θωράκιση των σπιτιών μας και στην ελεύθερη πρόσβαση των πεζών -αλλά και των απανταχού εμποδιζόμενων ατόμων- και στη δημιουργία ποιοτικών κοινόχρηστων χώρων βάδισης και αναψυχής.
Πώς;
Ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ εξηγεί:
Ο μισός πληθυσμός του πλανήτη ζει σε αστικές περιοχές. Μέχρι το 2050, αυτό το ποσοστό θα φτάσει το 68% του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι πόλεις σήμερα έχουν τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα και ταυτόχρονα, ο αστικός χώρος είναι ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα που συντίθεται.
Με τα παραπάνω δεδομένα, οι πόλεις στο άμεσο μέλλον επιβάλλεται να είναι πολύ διαφορετικές. Το ΥΠΕΝ, ως καθ’ ύλην αρμόδιο Υπουργείο για τη αστική πολιτική, προώθησε μια σειρά από πρωτοβουλίες σε πολλαπλά επίπεδα για τον μετασχηματισμό των ελληνικών πόλεων προκειμένου να είναι βιώσιμες, ανθεκτικές στις κάθε είδους προκλήσεις (κλιματική κρίση, οικονομική κρίση, πόλεμοι κ.ά). Οι πρωτοβουλίες αυτές αφορούν εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης, νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, τεχνικές οδηγίες και χρηματοδοτικά προγράμματα και εργαλεία. Σημαντικό μέρος σε αυτή την συντονισμένη και ολιστική προσπάθεια, σχετίζεται με το θέμα της «ενεργής» κινητικότητας. Βασικός στόχος είναι ένα προσβάσιμο, βαδίσιμο και ασφαλές αστικό περιβάλλον, υψηλής ποιότητας που σέβεται όλους τους πολίτες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος:
Συνέταξε 3 Εθνικές Στρατηγικές που βρίσκονται σε διαδικασία θεσμοθέτησης, και συγκεκριμένα την «Εθνική Στρατηγική για το Περπάτημα», το «Εθνικό Σχέδιο για την προσβασιμότητα με έμφαση στην κλιματική αλλαγή» και την «Εθνική Στρατηγική για το ποδήλατο» (σε διαβούλευση με το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών), μέσω των οποίων δημιουργείται το απαιτούμενο πλαίσιο βάσει του οποίου θα συντάσσεται και θα επικαιροποιείται η σχετική νομοθεσία που εξειδικεύει τους σχετικούς άξονες, τα επιλέξιμα μέτρα και τις επιμέρους λεπτομέρειες για την εφαρμογή τους. Μέσω της υλοποίησης τους, θα επιτευχθεί η μετάβαση από την αυτοκινητοκεντρική στην ανθρωποκεντρική κινητικότητα, μέσω στοχευμένης μεθοδολογίας βασισμένης σε μετρήσιμα στοιχεία που οδηγούν στην καθιέρωση μιας κοινής αναγνώρισης και καθιέρωσης «βαδίσιμου» αστικού και εξωστικού περιβάλλοντος.
Επικαιροποιήσαμε και εμπλουτίσαμε επίσης, τη σχετική νομοθεσία, μέσω υπουργικών αποφάσεων που καθοδηγούν τον πολεοδομικό σχεδιασμό (ενδεικτικά αναφέρονται τα πολεοδομικά σταθερότυπα και τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, τα επονομαζόμενα ΤΠΣ), με τα οποία αποσαφηνίζουμε και θεσμοθετούμε εξειδικευμένα θέματα σε συνδυασμό με συλλογή γεωχωρικών δεδομένων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα Σχέδια Αστικής Προσβασιμότητας τα οποία και θέτουν ένα πλαίσιο σύγχρονων και επίκαιρων τεχνικών προδιαγραφών για τις μελέτες και τις κατασκευές στον αστικό χώρο, όπως είναι για παράδειγμα οι προδιαγραφές για την προσβασιμότητα στον δημόσιο χώρο και για την προσαρμογή των υφιστάμενων κτιρίων.
Αξιοποιήσαμε παράλληλα όλες τις δυνατότητες χρηματοδότησης: Δημιουργήσαμε ένα πακέτο χρηματοδοτικών εργαλείων μέσω του Πράσινου Ταμείου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση προκειμένου να καταστεί ικανή να πραγματοποιήσει τις σχετικές μελέτες και προδιαγραφές, καθώς και να καταγράψει χρήσιμα δεδομένα σε μορφή gis σε τοπικό επίπεδο (ενδεικτικά αναφέρεται η χρηματοδότηση των Σχεδίων Αστικής Προσβσιμότητας).
Μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας χρηματοδοτείται πλέον πλήθος αστικών αναπλάσεων σε επίπεδο πόλεων σε όλη την Επικράτεια, ιδίως για έργα ενίσχυσης της «ενεργούς» μετακίνησης και αναζωογόνησης του αστικού χώρου. Προωθείται μια σειρά από χρηματοδοτικά προγράμματα για τους πολίτες μέσω του ΕΣΠΑ (ενδεικτικά αναφέρεται το πρόγραμμα «Διαβιώ κατ’ οίκον», για προσβάσιμες κατοικίες).
Χρηματοδοτούνται πλέον μελέτες κι έργα σημαντικών ποδηλατικών υποδομών στην Περιφέρεια Αττικής, στην Θεσσαλονίκη και αλλού που κυριολεκτικά θα αλλάξουν την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος της πρωτεύουσας και των υπόλοιπων πόλεων (ενδεικτικά αναφέρονται η Αθηναϊκή Ριβιέρα, ο βόρειος άξονας του μητροπολιτικού ποδηλατόδρομου Φάληρο -Κηφισιά, ο ποδηλατικός άξονας Αγ. Ανάργυροι – Σούνιο κ.λπ.).
Χρηματοδοτούνται οι μελέτες των ευρωπαϊκών υπεραστικών ποδηλατικών διαδρομών eurovelo, καθώς και ειδικότερων θεματικών υπεραστικών ποδηλατικών διαδρομών (ενδεικτικά αναφέρεται ο ποδηλατικός άξονας Τρίκαλα- Μετέωρα-Καλαμπάκα).
Ενισχύσαμε επιπλέον τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) με άρθρα που σχετίζονται με την προσβασιμότητα και τη στάθμευση των ποδηλάτων, ώστε να δημιουργούνται σύγχρονα κτίρια.
Πέραν αυτών, δημιούργησαμε ομάδες εργασίας που επεξεργάζονται εξειδικευμένα και σημαντικά θέματα όπως για παράδειγμα την προσβασιμότητα σε παραδοσιακούς οικισμούς και διατηρητέα κτίρια, την επικαιροποίηση των τεχνικών προδιαγραφών για τις ποδηλατικές υποδομές, τον οδηγό για παρεμβάσεις ανασχεδιασμού του οδικού χώρου κ.λπ. Υποστηρίζουμε τη συνεχή λειτουργία της Κεντρικής Επιτροπής Προσβασιμότητας.
Τέλος, προωθούμε τον συνδυασμό όλων των παραπάνω μαζί με τα ζητήματα που άπτονται της Αστικής Ανθεκτικότητας, κάτω από μια ευρύτερη ομπρέλα που θα αποτελεί μια γενικευμένη αστική πολιτική.
Θεωρούμε ότι όλο αυτό το έργο, έχει ήδη αγκαλιαστεί από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών κι σύντομα θα αποδώσει καρπούς από τα αποτελέσματα της εφαρμογής του που θα βελτιώσουν και την αστική ποιότητα κι την καθημερινότητα των πολιτών.
