By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Δημήτρη Καμπουράκη
Στα ακριβώς 50χρόνια της ζωής του, το ΠΑΣΟΚ είχε έξι προέδρους. Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, Γιώργος Παπανδρέου, Ευάγγελος Βενιζέλος, Φώφη Γεννηματά, Νίκος Ανδρουλάκης. Οι τρεις Πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ που δεν είναι πια μαζί μας, ο Α. Παπανδρέου, ο Κ. Σημίτης και η Φ. Γεννηματά, κρίνονται πια από την Ιστορία. Και οι τρεις αποτέλεσαν εμβληματικές προσωπικότητες της ελληνικής πολιτικής σκηνής, αφήνοντας ισχυρό πολιτικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Παρά τις διαφορές στις πολιτικές τους προσεγγίσεις, τα ιστορικά τους πλαίσια μέσα στα οποία λειτούργησαν και τις προσωπικότητές τους, υπάρχουν ομοιότητες που καθορίζουν τη διαδρομή και την κληρονομιά τους.
Ο σημερινός Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, μπορεί να αντλήσει πολύτιμα διδάγματα από την πορεία τους, προσαρμόζοντάς τα στις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Ανδρέας, ο ιδρυτής και οραματιστής
Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ και ο άνθρωπος που έφερε την Αλλαγή στην Ελλάδα. Η δεκαετία του 1970, όταν ιδρύθηκε το ΠΑΣΟΚ, ήταν μια περίοδος πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής ζύμωσης. Ο Ανδρέας κατάφερε να εκφράσει τις προσδοκίες μιας κοινωνίας που αναζητούσε δικαιοσύνη, ισότητα και εθνική αξιοπρέπεια. Με βαθιά ριζοσπαστική ρητορική και χαρισματική προσωπικότητα, συνδέθηκε άρρηκτα με τα λαϊκά στρώματα, ενώ ηγέτες του παγκόσμιου προοδευτικού χώρου τον αναγνώριζαν ως έναν από τους σημαντικότερους πολιτικούς της εποχής του.
Η επιτυχία του Ανδρέα βασίστηκε σε τρία βασικά χαρακτηριστικά: την ικανότητά του να δημιουργεί ένα ισχυρό αφήγημα, την αμεσότητα με τον λαό και την ανατρεπτική του σκέψη. Ωστόσο, επικρίθηκε για τον λαϊκισμό και την τάση του να επιβάλλει αυστηρό έλεγχο στο εσωτερικό του κόμματος. Ο Ανδρουλάκης μπορεί να διδαχθεί από την ικανότητα του Ανδρέα να εμπνέει, αλλά και να αποφύγει τις υπερβολές που οδήγησαν σε προβλήματα.
Σημίτης, ο τεχνοκράτης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης
Ο Κώστας Σημίτης ανέλαβε την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ σε μια περίοδο που απαιτούσε σταθερότητα και εκσυγχρονισμό, στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η Ελλάδα βρισκόταν σε μεταβατική φάση, με την ανάγκη προσαρμογής στις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ο Σημίτης εστίασε στην προώθηση θεσμικών μεταρρυθμίσεων, την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Η πολιτική του χαρακτηρίστηκε από τεχνοκρατική προσέγγιση, αν και συχνά κατηγορήθηκε για απομάκρυνση από τις λαϊκές τάξεις και αδυναμία επικοινωνίας με την κοινωνία.
Η αποτελεσματικότητα, η στρατηγική σκέψη και η προσήλωση στους στόχους ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά του Σημίτη, καθιστώντας τον μια εμβληματική μορφή του εκσυγχρονιστικού χώρου. Ο Ανδρουλάκης μπορεί να αντλήσει έμπνευση από την έμφαση του Σημίτη στην αξιοπιστία και τη διαφάνεια, προσαρμόζοντας όμως την πολιτική του επικοινωνία ώστε να είναι πιο προσιτή στο ευρύ κοινό.
Φώφη, η ενωτική και αξιαγάπητη ηγέτης
Η Φώφη Γεννηματά ανέλαβε το τιμόνι του ΠΑΣΟΚ σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους για το κόμμα. Μετά την οικονομική κρίση και την κατακόρυφη πτώση της εκλογικής του επιρροής, το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε σε κρίση ταυτότητας. Η Φώφη εργάστηκε μεθοδικά για την ανασύνταξη του κόμματος, εστιάζοντας στην ενότητα του χώρου της Κεντροαριστεράς και την ίδρυση του Κινήματος Αλλαγής.
Η προσωπική της πορεία, σημαδεμένη από γενναιότητα απέναντι στις δυσκολίες της ζωής, ενέπνευσε σεβασμό και εκτίμηση από φίλους και πολιτικούς αντιπάλους. Η Φώφη χαρακτηρίστηκε από ήθος, ενσυναίσθηση και ικανότητα να γεφυρώνει διαφορές. Παρά τις προκλήσεις, κατάφερε να κρατήσει ζωντανή την προοπτική του χώρου, αν και αντιμετώπισε περιορισμένες δυνατότητες πολιτικής επιρροής λόγω της πόλωσης μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Ανδρουλάκης μπορεί να διδαχθεί από την επιμονή και την ενωτική προσέγγιση της Φώφης, προσπαθώντας να διευρύνει την απήχηση του κόμματος σε νέες γενιές ψηφοφόρων.
Κοινά σημεία και διδάγματα
Παρά τις διαφορές τους, οι τρεις ηγέτες μοιράζονταν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά που μπορούν να καθοδηγήσουν τον σημερινό Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ:
- Όραμα και στρατηγική: Ο Ανδρέας όρισε την ιδεολογική ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ, ο Σημίτης έθεσε προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η Φώφη αγωνίστηκε για την ενότητα και την επιβίωση του χώρου.
- Σύνδεση με την κοινωνία: Από τη λαϊκή απήχηση του Ανδρέα μέχρι την ενσυναίσθηση της Φώφης, η επικοινωνία με τον κόσμο αποτελεί θεμέλιο κάθε επιτυχημένης ηγεσίας.
- Διαχείριση κρίσεων: Όλοι οι ηγέτες αντιμετώπισαν προκλήσεις – από την οικονομική κρίση του ’80 έως τη μεταμνημονιακή εποχή. Άλλοτε στιγμιαίες και ξαφνικές, άλλοτε διαρκείας και δύσκολα θεραπεύσιμες. Ο Ανδρουλάκης μπορεί να εμπνευστεί από την αποφασιστικότητά και την μεθοδικότητα τους σε κρίσιμες στιγμές.
Η πρόκληση του μέλλοντος για τον Νίκο
Ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει μπροστά του μια δύσκολη αποστολή: την αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ ως μιας πολιτικής δύναμης που μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά το μέλλον της Ελλάδας. Τα διδάγματα από τους προκατόχους του είναι πολύτιμα, αλλά η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από την ικανότητά του να προσαρμόσει αυτά τα μαθήματα στη σημερινή εποχή.
Ο Ανδρέας, ο Σημίτης και η Φώφη, τρεις ηγέτες τόσο διαφορετικοί, μα και τόσο συνδεδεμένοι από το νήμα της ιστορίας, αφήνουν πίσω τους μια κληρονομιά που μοιάζει με πολύτιμο μωσαϊκό. Ο καθένας τους ενσάρκωσε μια διαφορετική πτυχή του πολιτικού οράματος, του πάθους για αλλαγή και της επιμονής στις αξίες. Ο Ανδρέας ήταν η φλόγα της ανατροπής, ο Σημίτης η σταθερή πορεία προς την πρόοδο, και η Φώφη η ζεστασιά της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Ο Ανδρουλάκης καλείται να σταθεί σε αυτή την κληρονομιά, όχι απλώς ως διάδοχος, αλλά ως δημιουργός. Η εποχή μας απαιτεί ηγέτες που δεν φοβούνται να φανταστούν και να διεκδικήσουν το αδύνατο, να γεφυρώσουν το παρελθόν με το μέλλον.
Όπως η Ιστορία έδειξε ότι οι μεγάλες αλλαγές ξεκινούν από μικρές πράξεις, έτσι και η σύγχρονη πολιτική μπορεί να αντλήσει την έμπνευση από τις λεπτομέρειες: από το χαμόγελο της Φώφης που ενίσχυε τους συνομιλητές της, από την αποφασιστικότητα του Σημίτη να προχωρήσει ενάντια στα εμπόδια, από τη ματιά του Ανδρέα που έβλεπε πάντα πέρα από τον ορίζοντα.
Μέσα από τον χρόνο και τις διακυμάνσεις της Ιστορίας, ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει την ευκαιρία να χαράξει τη δική του πορεία. Και το ΠΑΣΟΚ, με τις ρίζες του βαθιά στην κοινωνία και τα κλαδιά του να αγγίζουν το μέλλον, μπορεί να αποτελέσει μια σοβαρή εναλλακτική πρόταση εξουσίας και να ξαναγίνει φάρος ελπίδας για τους οπαδούς του.
Το ζητούμενο δεν είναι να επαναλάβει τις επιτυχίες του παρελθόντος, αλλά να δημιουργήσει νέες, αντλώντας από το πλούσιο παρελθόν και κοιτάζοντας με θάρρος στο άγνωστο μέλλον.
