By 
Δημοσιεύθηκε στην έντυπη Today Press
του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
« Αχ, αχ, Χριστουγεννιάτικο της φαμελιάς τραπέζι που ταίρι ταίρ’ η όρεξη με την αγάπη παίζει! Τα ποτηράκια ηχούν γλυκά, λαμποκοπούν τα πιάτα, γύρω φαιδρά γεράματα και προκομμένα νιάτα!».
Τα «Χριστούγεννα» του Κωστή Παλαμά τοποθετούν την εποχή τους στην Ιστορία περιγράφοντας τη γιορτινή ατμόσφαιρα που φτάνει έως τα σήμερα, τουλάχιστον ως προς το πλεόνασμα των συναισθημάτων και των αγαθών. Όσα κι αν συνέβησαν το προηγούμενο διάστημα, οι Χριστουγεννιάτικες μέρες και ακολούθως αυτές της πρωτοχρονιάς και των Φώτων, φωτίζονται από τα λαμπιόνια, τα έλατα, τα έλκηθρα, τα στολίδια, τα γεμάτα τραπέζια, την καλύτερη διάθεση, τα πλέρια συναισθήματα, τα περισσότερα έξοδα και την αυξημένη κατανάλωση. Τα «φαιδρά γεράματα» θα συμβάλλουν λίγο παραπάνω φέτος με την «επιταγή ακρίβειας» των 100 και 200 ευρώ που εισέπραξαν την προηγούμενη βδομάδα, ενώ τυχερότεροι όσοι εργαζόμενοι, τα «προκομμένα νιάτα», λαμβάνουν εορταστικό δώρο, δηλαδή έναν επιπλέον μισθό.
Μόνο για τα 100 λαμπάκια led που καίνε 10 ώρες τη μέρα το πρόσθετο κόστος είναι 2-3 ευρώ συνολικά, ενώ το ρεύμα για την κουζίνα, το ηλεκτρικό μπάρμπεκιου, το πλυντήριο πιάτων, τον θερμοσίφωνα που κανείς δεν θυμάται να σβήσει, τα κλιματιστικά ή τις σόμπες και τα φώτα του σαλονιού, ανεβάζουν τον λογαριασμό τουλάχιστον κατά 20-30%.
Κρατάνε λογαριασμό
Γι΄ αυτό και 6 στους 10 ερωτηθέντες εκφράζουν ανησυχία και σχετικά με τις οφειλές από τις πιστωτικές κάρτες κατά την περίοδο των γιορτών και το 42% παραδέχεται ότι είναι απίθανο να εξοφλήσει ολόκληρο το χρέος της πιστωτικής του κάρτας μετά τις διακοπές. Ωστόσο, από τις σφυγμομετρήσεις προκύπτει και μια θετική τάση, καθώς το 52% των Ελλήνων σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα οικονομικό πλάνο για τις δαπάνες των γιορτών και δεσμεύεται να το τηρήσει, ενώ το 66% παρακολουθεί τις δαπάνες του όλη τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, καταγράφοντας όλα τα έξοδα που πραγματοποιεί.
Τραπέζι
Όσον δε για το κόστος του Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, είθισται να υπολογίζεται βάσει των τιμών των προϊόντων. Ωστόσο όταν προσμετρηθεί το λειτουργικό κόστος (μαγείρεμα, ψήσιμο, τηγάνισμα, μίξερ κτλ) ανέρχεται στα 25-30 ανά άτομο συνυπολογιζομένου του κρασιού αλλά όχι του γλυκού, το οποίο φέρνουν όλοι κι οι πιο πολύ το ίδιο, άνευ προηγούμενης συνεννόησης με τη σπιτονοικοκυρά. Έτσι, τα κιλά αυξάνονται (περίπου 2 με 3), η όρεξη επίσης όπως και οι δείκτες των αιματολογικών (ουρία, ζάχαρο, χοληστερήνη κτλ).
Όλοι οι δείκτες από εκείνους της ΕΛΣΤΑΤ έως των καταναλωτικών φορέων, καταγράφουν υπερδιπλασιασμό εξόδων στη μεγάλη πλειοψηφία των νοικοκυριών τονίζοντας ότι χωρίς τη μισθοδοσία του Ιανουαρίου, η οποία καταβάλλεται λίγες μέρες μετά το Δώρο, τα πράγματα θα ήταν δυσάρεστα για τους περισσότερους και στριμωγμένα για αρκετούς.
Συμπεριφορά
Σε μία από αυτές τις μετρήσεις (Klarna, Appinio) φαίνεται ότι ναι μεν δαπανώνται παραπάνω χρήματα ωστόσο οι καταναλωτές προσαρμόζουν τις συνήθειες τους για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του αυξημένου κόστους ζωής, δίνοντας έμφαση στην εξοικονόμηση και τη στρατηγική διαχείριση πόρων.
Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες (50,8%) δήλωσαν ότι αναζητούν πιο οικονομικά προϊόντα. Το 41,1% σχεδιάζει να μειώσει τις δαπάνες του σε μη απαραίτητα είδη και το 32,5% θα αγοράσει μόνο αν υπάρχει σημαντική προσφορά. Συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές, το 20,1% δηλώνει ότι θα αγοράσει λιγότερα δώρα. Για να αποφύγει την σπατάλη τροφίμων, το 25,6% των ερωτηθέντων δήλωσε πως σχεδιάζει να οργανώσει καλύτερα το μενού των γιορτών.
Δώρα
Η πλειονότητα των καταναλωτών φαίνεται να διατηρεί έναν συγκρατημένο προϋπολογισμό για τα χριστουγεννιάτικα δώρα φέτος. Συγκεκριμένα: Το 7,8% σκοπεύει να ξοδέψει από 1 έως 50 ευρώ και το 18,7% προγραμματίζει δαπάνες μεταξύ 51 και 100 ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό, που φτάνει το 37%, διαθέτει προϋπολογισμό από 101 ευρώ έως 250 ευρώ, ενώ το 20,2% σχεδιάζει να ξοδέψει από 251 ευρώ έως 500 ευρώ.
Ένα 10,3% στοχεύει σε δαπάνες από 501 ευρώ έως 1.000 ευρώ, ενώ το 3% των καταναλωτών αναφέρει ότι θα ξοδέψει από 1001 ευρώ έως 2.000 ευρώ.
Οι άνδρες ξοδεύουν μεγαλύτερα ποσά για χριστουγεννιάτικα δώρα, με το 25% να επιλέγει το εύρος 251-500 ευρώ (έναντι 15% των γυναικών) και 12% το εύρος 501-1000 ευρώ (έναντι 8% των γυναικών).
Έξυπνες πρακτικές
Υιοθετούν δε, διάφορες έξυπνες πρακτικές για να εξοικονομήσουν χρήματα και να μεγιστοποιήσουν την αξία των εορταστικών αγορών τους. Όπως, ψωνίζουν κατά τη διάρκεια των εκπτώσεων, διαβάζουν τα εργαλεία σύγκρισης τιμών, εκμεταλλεύονται τα προγράμματα ανταμοιβής και επιστροφής χρημάτων και τέλος χρησιμοποιούν τα κουπόνια.
Το 56,6% των καταναλωτών κάνει ενδελεχή έρευνα και προγραμματίζει εκ των προτέρων τις αγορές του, ενώ το 30% στοχεύει στην αποτελεσματικότητα, ξοδεύοντας όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο. Το 19,7% αγοράζει την τελευταία στιγμή, αλλά με σαφή εικόνα του τι θέλει, ενώ το 13,9% δηλώνει ότι καθυστερεί λόγω των πολλών επιλογών. Ένα 11% ζητά λίστες ευχών από την οικογένεια και τους φίλους για να διευκολύνει τη διαδικασία.
Η πλειονότητα των καταναλωτών (50,2%) αναζητά και ολοκληρώνει τις αγορές της online, επιβεβαιώνοντας την προτίμησή της για τις ψηφιακές αγορές. Ένα 28,4% ακολουθεί μια υβριδική προσέγγιση, καθώς αναζητά προϊόντα online αλλά τα αγοράζει σε φυσικά καταστήματα. Τέλος, το 18,7% παραμένει πιστό στις παραδοσιακές αγορές, πραγματοποιώντας εξ ολοκλήρου τις αγορές του σε φυσικά καταστήματα.
Λιανεμπόριο
Αναλόγως δυναμικά εξελίσσεται ο κλάδος του λιανεμπορίου όπου οι εκτιμήσεις για τον τζίρο των καταστημάτων να υπερβαίνουν τα 4 δις ευρώ μόνο για τον Δεκέμβριο. Εκτιμάται ότι οι καταναλωτές θα ξοδέψουν περισσότερα από τα 174 ευρώ κατά κεφαλήν του 2023 και από τα 146 ευρώ του 2022. Η πρόθεση των αγορών στην εορταστική αγορά συνδέεται και με την ηλικία των καταναλωτών αφού μεταξύ 18-29 ετών δηλώνουν πως αγορές κάνουν αγορές 7 στους 10 και μάλιστα 3 στους 10 σε επώνυμα προϊόντα. Αντίστοιχα στις ηλικίες 50-64 ετών, οι 5 στους 10 κάνουν αγορές με γνώμονα την τιμή και οι 4 στους 10 είναι σκεπτικοί με την οικονομική τους δυνατότητα.
