By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Η διαχείριση των κόκκινων δανείων είναι πάντα επίκαιρη. Η Νανά Παπαδογεωργάκη, δικηγόρος Αθηνών, LLM Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια & Διαπραγματεύτρια Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών, γράφει στην TODAY PRESS για το κρίσιμο θέμα που ταλανίζει εκατοντάδες οικογένειες.
Με το πρόσφατο νομοθετικό πλαίσιο καθιερώθηκαν νέες αυστηρές υποχρεώσεις διαφάνειας, για την καλύτερη ενημέρωση των δανειοληπτών. Καθίσταται έτσι υποχρεωτική η παροχή προσωποποιημένης και αναλυτικής ενημέρωσης προς τους οφειλέτες από τους servicers (Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις – ΕΕΔΑΔΠ -) για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ. Η ενημέρωση παρέχεται μέσω της ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας ενώ υπάρχουν ποινές για όσους δεν συμμορφωθούν με το νέο πλαίσιο και περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ μέχρι και ανάκληση της άδειας λειτουργίας.
Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη, εάν αναλογιστεί κανείς την μακροχρόνια αναμονή ενός υπομονετικού και συνεπή δανειολήπτη, που περίμενε τη σειρά του επί χρόνια, προκειμένου να ρυθμίσει το δάνειο του, η διαχείριση του οποίου άλλαξε χέρια αρκετές φορές και στο μεσοδιάστημα η τοκοφορία λειτούργησε φυσικά πάντα σε βάρος του.
Η συμμόρφωση των Εταιρειών Διαχείρισης ( γνωστοί και ως servicers)
Με τον τρόπο αυτό εγκαινιάζεται μια νέα εποχή στον τρόπο παροχής των υπηρεσιών προς τους
δανειολήπτες και ενισχύεται η ενημέρωση και η διαφάνεια στις συναλλαγές, καθώς όλοι οι δανειολήπτες πλέον θα μπορούν να λάβουν εξατομικευμένη ενημέρωση για το δάνειό τους, χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες, άμεσα, έγκυρα και χωρίς κόστος.
Είναι γνωστή άλλωστε σε όλους και αδιανόητη η ταλαιπωρία που βίωσαν όλα αυτά τα χρόνια οι
δανειολήπτες για μία αυτονόητη επικοινωνία με τις εταιρείες διαχείρισης, ενώ, λόγω παντελούς έλλειψης στοιχειώδους ενημέρωσης από τους servicers, δεν είναι λίγες οι φορές που βρέθηκαν σε απόγνωση αντιμέτωποι με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς. Πολλοί από αυτούς απώλεσαν τελικά την πρώτη τους κατοικία χωρίς απαραίτητα να έχει εξοφληθεί και η αντίστοιχη οφειλή στο πιστωτικό ίδρυμα.
Το επόμενο βήμα: Οι servicers θα πρέπει πλέον να είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν σε γενναίες
διαγραφές οφειλών των δανειοληπτών προκειμένου οι οφειλές αυτές να καθίστανται διαχειρίσιμες και πλήρως αντιμετωπίσιμες μέχρι εξοφλήσεως. Προφανώς οι περισσότεροι δανειολήπτες δεν μπορούν να ανταποκριθούν με το εισόδημα τους να πετύχουν βιώσιμες ρυθμίσεις. Χρειάζεται εδώ λοιπόν συνυπολογισμός όχι μόνο της αξίας της ακίνητης περιουσίας – που συνήθως είναι το βασικό κριτήριο για μία πιθανή διαγραφή – αλλά και αξιολόγηση του εισοδήματος ακόμα και σημαντικές διαγραφές, ειδικά δε, όταν γίνεται λόγος για εφάπαξ εξόφληση.
Κεντρικό ρόλο στα πλάνα των servicers, μέσω των οποίων μπορούν υπό προϋποθέσεις να επανέλθουν στην κανονικότητα ταλαιπωρημένοι οφειλέτες, έχουν και οι ρυθμίσεις. Αν και έχουν ανεβάσει ρυθμούς σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, παραμένουν ακόμη σε χαμηλά επίπεδα.
Τα νέα του εξωδικαστικού μηχανισμού και οι προβληματισμοί
Σε 25.190 ανέρχονται οι νέες αιτήσεις που δημιουργήθηκαν στον εξωδικαστικό μηχανισμό το πρώτο τετράμηνο του 2024 έναντι 13.830 το πρώτο τετράμηνο του 2023. Επομένως, μετά την εφαρμογή των βελτιώσεων, που θεσμοθέτησε το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, υπερδιπλάσιοι δανειολήπτες προσφεύγουν στον θεσμό του εξωδικαστικού μηχανισμού για να ρυθμίσουν τα χρέη τους.
Μεταξύ σημαντικών αλλαγών και πρόσφατων βελτιώσεων του εξωδικαστικού μηχανισμού, αναφέρονται οι εξής:
– το επιπλέον «κούρεμα» έως 28% της οφειλής σε δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση,
– την υποχρέωση για τις Τράπεζες, τους servicers και το Δημόσιο να αποδεχτούν την πρόταση του
εξωδικαστικού μηχανισμού για τους ευάλωτους οφειλέτες
– τη μείωση του επιτοκίου για όλες τις ρυθμίσεις των οφειλών στο 3% για 3 έτη
– τη δυνατότητα να ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό πρόσωπα που «κληρονόμησαν»
οφειλές, που δεν είχαν ρυθμιστεί. Για την περίπτωση αυτή η ΑΑΔΕ θα πρέπει να καταβάλει
μεγαλύτερη προσπάθεια να βοηθήσει τους οφειλέτες με τη μεταφορά των οφειλών των θανόντων
στα ατομικά ΑΦΜ των κληρονόμων, γιατί προκύπτει ότι η διαδικασία δεν έχει ενεργοποιηθεί και
παρατηρούνται καθημερινά τεράστια ζητήματα
Οι ευάλωτοι δανειολήπτες
Υπάρχει σημαντική βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού και ειδική πλέον μέριμνα για τους
ευάλωτους. Η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών που προκύπτει από την εφαρμογή του αλγόριθμου του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφελών γίνεται πλέον αυτόματα και υποχρεωτικά αποδεκτή από το σύνολο των πιστωτών.
Η εξέλιξη αυτή βάζει ένα τέλος στην τακτική των servicers που υπήρχε μέχρι πρόσφατα να απορρίπτουν την πρόταση του εξωδικαστικού ακόμη και αναιτιολόγητα. Ο οφειλέτης – ευάλωτος διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση, ενώ οι πιστωτές θα μπορούν να την προσβάλουν στα δικαστήρια, μόνο εφόσον διαθέτουν στοιχεία ότι τα στοιχεία του ευάλωτου δεν ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα.
Έτσι, θωρακίζεται η προστασία για τους ευάλωτους και τίθενται παράλληλα, δικλείδες ασφαλείας για την διαπίστωση όσων είναι πραγματικά ευάλωτοι και όχι κακοπληρωτές.
Για τις περιπτώσεις των μη ευάλωτων για τους οποίους έχει εκδοθεί πρόγραμμα πλειστηριασμού τίθεται όριο μέχρι 10 % επί της οφειλής στο ύψος της προκαταβολής που μπορούν να ζητούν οι πιστωτές προκειμένου να συναινέσουν σε ρύθμιση στο πλαίσιο του εξωδικαστικού και να ανασταλεί έτσι ο πλειστηριασμός.
Τα πρόσφατα στατιστικά του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών
Τα στατιστικά του Υπουργείου είναι ενθαρρυντικά – χωρίς εφησυχασμό όμως – συνολικά έως τα τέλη Μαΐου οι αρχικές οφειλές που έχουν ρυθμιστεί μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ανέρχονται στα 6,33 δισ. Ευρώ.
Πρόκειται για 17.893 επιτυχείς ρυθμίσεις που έχουν ολοκληρωθεί συνολικά στο πλαίσιο
του εξωδικαστικού μηχανισμού ενώ, ειδικότερα τον Μάιο οι επιτυχείς ρυθμίσεις ανήλθαν σε 1.153 που αντιστοιχούν σε οφειλές 420 εκατ. Ευρώ (σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας
Χρηματοπιστωτικού Τομέα & Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους).
Οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Οικονομικών για τη συνεχή βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι πολύ σημαντικές και προς τη σωστή κατεύθυνση, εφόσον αναμένεται να συμβάλλουν στη προώθηση δίκαιων και διαφανών λύσεων για τους οφειλέτες. Δεν θα πρέπει όμως να υπάρχει κανένας εφησυχασμός. Τα αυξημένα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την τάση εξυπηρέτησης των δανείων στην Ευρωζώνη. Οι αποφάσεις του Νόμου Κατσέλη από την άλλη, λόγω της αύξησης των επιτοκίων, δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν και οι δανειολήπτες δεν έχουν εναλλακτικές, ενώ οι καθυστερήσεις στη Δικαιοσύνη δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα για όποιον αποφασίσει να προσφύγει δικαστικά, εάν τυχόν έχει διαφωνίες σε σχέση με τις πρακτικές που ακολουθούν οι εταιρείες διαχείρισης.
Είναι πάντως σίγουρο ότι, μετά τις βελτιωτικές αλλαγές του εξωδικαστικού μηχανισμού, υπάρχουν
βάσιμες προσδοκίες ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί παρά τη ταχύτητα διενέργειας των
προγραμματισμένων πλειστηριασμών.
Τα πρώτα δείγματα γραφής στο ξεκίνημα του 2024 είναι ενθαρρυντικά, ωστόσο χρειάζεται συνεχής προσπάθεια για να ενταχθούν στην ομπρέλα προστασίας του εξωδικαστικού, όσο το δυνατόν περισσότεροι.
