Οι βασικοί μύθοι της Άγκυρας

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press

του Ανδρέα Μαζαράκη

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή λόγω της πολεμικής ρητορικής και των συναφών εντάσεων που προκαλεί η Άγκυρα. Πρόκειται για αναπόσπαστο τμήμα του νεοοθωμανισμού, του οράματος της σύγχρονης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, το οποίο στοχεύει στην ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγετική περιφερειακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια με την ανασύσταση των ορίων επιρροής της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η επανασύνδεση της Τουρκίας με το οθωμανικό της παρελθόν αποτελεί τον κρίκο στην αλυσίδα των διαχρονικών σχεδιασμών των τουρκικών ισλαμικών κομμάτων που είχε αρχικά χαράξει ο αντιδυτικός ισλαμιστής Ερμπακάν και ακολουθεί πιστά ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας. Από το περίφημο δόγμα των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», του Νταβούτογλου, ο Ερντογάν κατάφερε να έχει προβλήματα με όλους σχεδόν τους γείτονες. Τον τελευταίο καιρό προσπαθεί να κλείσει μέτωπα, οξύνοντας ταυτοχρόνως την επεκτατική πίεση σε Ελλάδα και Κύπρο.

Αναφορικά με τα ελληνοτουρκικά, επτά μύθοι της Άγκυρας συνιστούν τον κορμό της τουρκικής προπαγάνδας. Η Τουρκία του Ερντογάν ενδύεται μάλιστα τον μανδύα του ειρηνοποιού, συκοφαντώντας ασυστόλως την Ελλάδα σε διεθνείς οργανισμούς και μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι επτά μύθοι της Άγκυρας είναι η βάση της προπαγάνδας εναντίον της Ελλάδας. Δεδομένου ότι είναι ασύμβατοι με το Διεθνές Δίκαιο, καταρρίπτονται εύκολα από τις αντίστοιχες επτά αλήθειες της Αθήνας.

• 1ος Μύθος: Η Ελλάδα υιοθετεί μαξιμαλιστικές θέσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο όπως αυτές αποτυπώνονται στον «χάρτη της Σεβίλλης».

1η Αλήθεια: Ο «χάρτης της Σεβίλλης» που απεικονίζει τις ΑΟΖ των ευρωπαϊκών χωρών στην βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας δημιουργήθηκε από το πανεπιστήμιο της Σεβίλλης, έπειτα από σχετικό αίτημα της ΕΕ και όχι της Ελλάδας. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία, με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», διεκδικεί ελληνικά και κυπριακά κυριαρχικά δικαιώματα μέσα από τη διεξαγωγή αεροναυτικών ασκήσεων και την αποστολή σεισμογραφικών πλοίων σε δυνάμει ελληνική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Το εν λόγω δόγμα συνοδεύεται από σχετικό χάρτη στον οποίο εμφαίνεται ότι η Τουρκία διεκδικεί 425.000 Km2.

• 2ος Μύθος: Η Τουρκία έχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο.

2η Αλήθεια: Η Τουρκία σκοπίμως αποκρύπτει την παρουσία των ελληνικών νησιών των οποίων η ακτογραμμή προσμετράται σε αυτή της ηπειρωτικής χώρας, με αποτέλεσμα η συνολική ακτογραμμή της Ελλάδας να φθάνει τα 15.655 χλμ σε αντιδιαστολή με την τουρκική ακτογραμμή των 8.368 χλμ. Όσον δε αφορά την ελληνική ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο, αυτή φθάνει στα 12.000 χλμ έναντι των 5.200 χλμ της τουρκικής ακτογραμμής.

• 3ος Μύθος: Τα ελληνικά νησιά δεν μπορούν να αποκόψουν την παράκτια προβολή της Τουρκίας.
3η Αλήθεια: Η Τουρκία προβαίνει σε λανθασμένη ανάγνωση της διεθνούς νομολογίας, προκειμένου να τεκμηριώσει τον αυθαίρετο ισχυρισμό της ότι τα νησιά στερούνται των δικαιωμάτων τους σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Ωστόσο, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας καθιστά σαφές ότι τα νησιά δεν πρέπει να αποκοπούν από την προβολή τους σε θαλάσσιες περιοχές. Προς υποστήριξη της θέσης της, η Τουρκία επικαλείται την υπόθεση Νικαράγουας-Κολομβίας, με την οποία αυτοδιαψεύδεται. Και τούτο διότι, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στο οποίο προσέφυγαν η Νικαράγουα και η Κολομβία, επιβεβαιώνει τις ελληνικές θέσεις. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο υποστήριξε ότι η προσαρμογή της προσωρινής διάμεσης γραμμής δεν πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την αποκοπή της Κολομβίας από τα δικαιώματα που δημιουργούν τα νησιά της στην περιοχή ανατολικά αυτών.

• 4ος Μύθος: Τα ελληνικά νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

4η Αλήθεια: Η τουρκική θέση είναι αβάσιμη. Και τούτο διότι όπως προβλέπει το άρθρο 121 της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας, όλα τα νησιά έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα, αιγιαλίτιδα ζώνη και ΑΟΖ. Αυτές οι θαλάσσιες ζώνες καθορίζονται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ισχύει για τις ηπειρωτικές περιοχές. Η εν λόγω πρόβλεψη αποτελεί και εθιμικό δίκαιο, δεσμεύοντας και τα κράτη που δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση.

• 5ος Μύθος: Τα νησιά που βρίσκονται στη λάθος πλευρά της μέσης γραμμής μεταξύ δύο ηπειρωτικών ακτών, όπως το Καστελόριζο, δεν μπορούν να δημιουργήσουν θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας πέρα από τα χωρικά τους ύδατα.

5η Αλήθεια: Η τουρκική θέση είναι απόλυτα λανθασμένη καθώς τα νησιά, ανεξαρτήτως μεγέθους, δικαιούνται σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας θαλάσσιες ζώνες και ΑΟΖ. Ειδικά ως προς το Καστελόριζο, το επιχείρημα της Άγκυρας ότι αυτό απέχει 600 χλμ από την ηπειρωτική Ελλάδα και ως εκ τούτου δεν έχει υφαλοκρηπίδα στερείται νομικής βάσης και πολιτικού ρεαλισμού. Και τούτο διότι το Καστελόριζο δεν είναι απομονωμένο νησί, καθώς απέχει μόλις 60 ναυτικά μίλια από την Ρόδο, αποτελώντας τμήμα ενός συμπλέγματος 14 νησιών στο νοτιοανατολικό άκρο της Ελλάδας.

• 6ος Μύθος: Η Ελλάδα παραβιάζει την υποχρέωση που προκύπτει από διεθνείς συνθήκες για αποστρατικοποίηση των νησιών στο Αιγαίο.

6η Αλήθεια: Το καθεστώς των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο καθορίζεται από τρεις διεθνείς συνθήκες. Τα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη από τη Σύμβαση του Μοντρέ (1936), τα νησιά Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία από τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) και τα Δωδεκάνησα από τη Συνθήκη των Παρισίων (1947). Η Ελλάδα ασκεί το αναφαίρετο δικαίωμα της στην αυτοάμυνα με βάση το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, τη στιγμή μάλιστα που η γειτονική Τουρκία έχει εισβάλει στην Κύπρο το 1974, έχει συγκροτήσει τη Στρατιά του Αιγαίου τη δεκαετία του 1970, παραβιάζει συστηματικά τον ελληνικό εναέριο χώρο και χωρικά ύδατα. Την δεκαετία του 1990 η Άγκυρα έχει χαρακτηρίσει casus belli την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, όπως της δίνει το δικαίωμα το Δίκαιο της Θάλασσας.

• 7ος Μύθος: Νομικοί όροι δικαιώνουν τις τουρκικές θέσεις, όπως η “αρχή της δικαιοσύνης”, “σχετικοί παράγοντες και ειδικές περιστάσεις”, αναλογικότητα, εγγύτητα και νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

7η Αλήθεια: Η Τουρκία προβαίνει σε δική της ανάγνωση του Διεθνούς Δικαίου, προβάλλοντας ανύπαρκτες ή μη εφαρμοστέες αρχές με στόχο τη στρέβλωση της διεθνούς νομολογίας και την αναδιαμόρφωση της γεωγραφίας, σε πλήρη αντίθεση με την Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα παραπλανητικής ανάγνωσης της διεθνούς νομολογίας από την Τουρκία αποτελεί η αυθαίρετη χρήση των όρων “αναλογικότητα, μη καταπάτηση και εγγύτητα” καθώς και το “μήκος και οι κατευθύνσεις των ακτών” ως “παράγοντες” και “περιστάσεις”, “που πρέπει να ληφθούν υπόψη” σε μία εκτός πλαισίου διαδικασία οριοθέτησης. Υπό τα δεδομένα, πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι εν λόγω όροι δεν μπορούν να εμποδίσουν μία χώρα από το να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ.

Όσον αφορά την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η Ελλάδα είναι υπέρ υπό τη προϋπόθεση ότι θα γίνει στη βάση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Στόχος, να βρεθεί λύση στη μόνη ελληνοτουρκική εκκρεμότητα που αφορά στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Αξίζει να επισημανθεί ότι η Ελλάδα προσέφυγε μονομερώς το 1976 στο Διεθνές Δικαστήριο για το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Το δικαστήριο ωστόσο δεν εξέτασε την υπόθεση για τυπικούς λόγους, καθώς η Τουρκία δεν ακολούθησε την Ελλάδα, επικαλούμενη την μη αναγνώριση της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου από αυτήν.

Από τα ανωτέρω, καθίσταται προφανές ότι οι επτά μύθοι που η τουρκική προπαγάνδα συστηματικά προωθεί κατά την άσκηση δημόσιας διπλωματίας αποσκοπούν στον επηρεασμό της τουρκικής και διεθνούς κοινής γνώμης. Η κατάρριψη αυτών συντελείται από τις επτά ελληνικές αλήθειες που εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο και στην πραγματικότητα. Απέναντι στον τουρκικό μαξιμαλισμό και τους μύθους που τον στηρίζουν, η Ελλάδα προτάσσει το Διεθνές Δίκαιο και τις ισχυρές της ένοπλες δυνάμεις. Οι τελευταίες επιτρέπουν να διαβούμε την τρέχουσα δύσκολη συγκυρία.