By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Τι σημαίνει για τους πολίτες και τη λειτουργία του Δημοσίου ο νέος τρόπος επιλογής διοικήσεων που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή; Η αρμόδια υφυπουργός Εσωτερικών, Βιβή Χαραλαμπογιάννη μιλά αποκλειστικά στην Today Press και απαντά στην κριτική της αντιπολίτευσης περί νέου βολέματος «ημετέρων».
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βιβή Χαραλαμπογιάννη από τον Ιούλιο του 2019 έως και τις φετινές εθνικές εκλογές διατέλεσε Γενική Γραμματέας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα στο Υπουργείο Εσωτερικών, με αρμοδιότητα τη διοίκηση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού καθώς και τον εκσυγχρονισμό των δομών της Δημόσιας Διοίκησης.
Την περίοδο 2011-2014 ήταν η επικεφαλής του Γραφείου του Γενικού Γραμματέα, Δημήτρη Στεφάνου και εν συνεχεία του Θοδωρή Λιβάνιου αρχικά στη Γενική Γραμματεία Μέσων Ενημέρωσης και από το 2012 έως το 2014, στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, με υπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η νέα της θητεία στο Υπουργείο Εσωτερικών, ως υφυπουργός πλέον, δηλώνει και την εμπιστοσύνη του Πρωθυπουργού στις δυνατότητές της.
Η κυρία Χαραλαμπογιάννη έχει διαχειριστεί τομείς με αμιγώς μεταρρυθμιστικό πρόσημο όπως οι διαδικασίες επιλογής προσωπικού στον δημόσιο τομέα, η στοχοθεσία, η αξιολόγηση και τα κίνητρα ανταμοιβής των υπαλλήλων, το προσοντολόγιο, το σύστημα εσωτερικού ελέγχου, τα ζητήματα διαφάνειας και ακεραιότητας των δημοσίων υπηρεσιών, ο εξορθολογισμός αρμοδιοτήτων, η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και η τηλεργασία.
Διαθέτει πτυχίο Δημόσιας Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης στο ΕΚΠΑ, ΜΒΑ από το ΕΑΠ και είναι υποψήφια διδάκτωρ του Τομέα Διοικητικής Επιστήμης και Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και είναι νεότατη.
- Ο νόμος για το νέο πλαίσιο επιλογής διοικήσεων στους φορείς του Δημοσίου είναι μια μεμονωμένη πρωτοβουλία του υπουργείου, ή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο το οποίο έχει μια πολιτική στόχευση;
Όπως γνωρίζετε, μόνο στους 4 μήνες που μεσολάβησαν από τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης μετά τις εκλογές, το Υπουργείο Εσωτερικών έχει καταθέσει ήδη τρία νομοσχέδια που έγιναν νόμοι του κράτους, ενώ ετοιμάζουμε κι άλλα. Πράγματι έχετε δίκιο, με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες μας θέλουμε να πετύχουμε τρία πράγματα:
Πρώτον, να αναβαθμίσουμε ουσιαστικά το ανθρώπινο κεφάλαιο της δημόσιας διοίκησης δίνοντας έμφαση στις δεξιότητές του. Αυτή η νέα αντίληψη, αποτυπώθηκε και στον ν.4765/2021 για τις προσλήψεις στο Δημόσιο μέσω γραπτού διαγωνισμού του ΑΣΕΠ. Για πρώτη φορά καθιερώσαμε ενιαίο πλαίσιο δεξιοτήτων στο ελληνικό Δημόσιο με τον νόμο 4940/2022 και το συνδέσαμε με την αξιολόγηση και τη στοχοθεσία, ώστε να πετύχουμε την ποιοτική βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτή την περίοδο, βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο του Ταμείου Ανάκαμψης για την ενδυνάμωση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων με 250.000 εκπαιδεύσεις δημοσίων υπαλλήλων σε συγκεκριμένες δεξιότητες οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν καθοριστικά προς το καλύτερο. Προχωρεί επίσης το έργο για το μπόνους παραγωγικότητας των δημοσίων υπαλλήλων, που αποτελεί στην πραγματικότητα ένα εργαλείο κινητροδότησης και παρακίνησης των υπαλλήλων, προκειμένου να βελτιώνουν διαρκώς τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Δεύτερον, να αξιοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες κι ειδικότερα την τεχνητή νοημοσύνη, ώστε να μειώσουμε χρόνο και διοικητικό βάρος από το Δημόσιο και να πετύχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για τον πολίτη. Έχουμε αναπτύξει δυο φιλόδοξα έργα σε αυτό το πλαίσιο, μέσα από τα οποία θα μπορούμε με τρόπο αλγοριθμικό και αυτοματοποιημένο να προβλέπουμε τις ανάγκες των φορέων σε ανθρώπινο δυναμικό τις οποίες το ΑΣΕΠ ικανοποιεί αμέσως από μια δεξαμενή υποψηφίων που έχουν εξετασθεί σε κέντρα αξιολόγησης. Σε αυτά, προσθέστε και το HRMS, που εμείς ξεκολλήσαμε το 2019 και με το οποίο αλληλεπιδρούν όλα τα συστήματα που αναφέραμε, καταλαβαίνουν όλοι ότι μέχρι το τέλος της τετραετίας, θα μιλάμε για μια άλλη δημόσια διοίκηση.
Και τρίτον, να διασφαλίσουμε την αντικειμενικότητα, την αμεροληψία και την αξιοκρατία στο Δημόσιο. Γι αυτό θέτουμε το σύνολο των δράσεών μας υπό το ΑΣΕΠ. Θέλουμε ένα ΑΣΕΠ που να αποτελεί τον θεμέλιο λίθο αυτού που αποκαλούμε διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού για τον δημόσιο τομέα.
- Ο νέος νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή, πώς υπηρετεί αυτούς τους άξονες;
Με πολύ συγκεκριμένους τρόπους: Αρχικά θυμίζω ότι το πρώτο ουσιώδες βήμα έγινε με το ν.4735/2020 που εισήγαγε τα αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης και μοριοδότησης των υποψηφίων. Τώρα, βελτιώνουμε περαιτέρω αυτή τη διαδικασία, για να εξυπηρετήσουμε την ανάγκη επιλογής ανθρώπων που όχι μόνο έχουν τα απαραίτητα τυπικά προσόντα, αλλά και μπορούν πραγματικά να προσφέρουν σε θέσεις ευθύνης στους φορείς του Δημοσίου.
Αρχικά, οι φορείς του δημοσίου κατηγοριοποιούνται σε τρεις ομάδες με βασικό κριτήριο το εύρος άσκησης των αρμοδιοτήτων τους, τόσο γεωγραφικά, όσο και από πλευράς αντικειμένου. Κλασικό παράδειγμα είναι τα νοσοκομεία σε όλη την Ελλάδα, που αποτελούν μια ομάδα και μπορούν να στελεχωθούν με μόνο μια προκήρυξη. Έτσι, μπορούμε να έχουμε καλύτερη εικόνα των επιμέρους αναγκών κάθε φορέα και των ιδιαιτεροτήτων του, έτσι ώστε να έχουμε τα βέλτιστα, κατά περίπτωση, αποτελέσματα.
Μετά την προκήρυξη, οι υποψήφιοι καταθέτουν αίτηση συμμετοχής με τα απαραίτητα τυπικά προσόντα που έχουν, κυρίως πτυχία κι εργασιακή εμπειρία στο αντικείμενο του φορέα. Προσέξτε εδώ: Εάν τα τυπικά προσόντα δεν είναι συναφή με το αντικείμενο του φορέα, η αίτηση δεν γίνεται δεκτή και ο υποψήφιος αποκλείεται ήδη από το πρώτο στάδιο.
- Δηλαδή τελειώνει η πρακτική με τους πολιτευτές που πάνε διοικητές σε νοσοκομεία, χωρίς να έχουν σχέση με την ιατρική;
Ακριβώς. Γι αυτό τα ονομάζουμε «on-off προσόντα». Αν είναι σχετικά με το αντικείμενο του φορέα, ο υποψήφιος είναι «on» στη διαδικασία επιλογής. Αν δεν είναι σχετικά με το αντικείμενο, τότε… off.
- Ναι αλλά όποιος είναι σχετικός με το αντικείμενο, μπορεί και να διοικήσει καλά;
Όχι απαραίτητα, γι΄ αυτό θεσπίζουμε συγκεκριμένες διαδικασίες σε επόμενα στάδια, πάντα με την εποπτεία του ΑΣΕΠ. Αφού ελεγχθούν τα τυπικά προσόντα του υποψηφίου, περνάμε στην επόμενη φάση που είναι το τεστ δεξιοτήτων. Πρόκειται για μια γραπτή εξέταση ψυχομετρικής δοκιμασίας: Αξιολογούμε με τρόπο καινοτόμο, με χρήση εξειδικευμένων ψυχομετρικών εργαλείων, την ικανότητα των υποψηφίων να διοικήσουν έναν φορέα του Δημοσίου. Πρόκειται για πρακτική που ακολουθείται ευρέως στο εξωτερικό, αλλά και στην Ελλάδα στον ιδιωτικό τομέα. Τώρα, αποτελεί απαραίτητο στάδιο επιλογής και για τη στελέχωση των διοικήσεων του Δημοσίου.
- Και στη συνέχεια, λένε οι πολιτικοί σας αντίπαλοι, έρχεται η συνέντευξη όπου περνάτε τα «δικά σας παιδιά»…
Κάνουν λάθος. Πρώτον, η συνέντευξη δίνεται σε επιτροπή όπου υπάρχει εκπρόσωπος του ΑΣΕΠ και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Δεύτερον, η συνέντευξη είναι δομημένη, δηλαδή τίθενται τα ίδια ερωτήματα σε όλους. Τρίτον, η μοριοδότηση της συνέντευξης είναι ισότιμη με άλλα στάδια της διαδικασίας, έτσι ώστε να μην μπορεί από μόνη της να ανατρέψει υπέρ κανενός τη διαδικασία επιλογής. Και τέταρτον, αποτελεί μια ακόμα απόδειξη ότι ο κατάλληλος άνθρωπος μπαίνει στην κατάλληλη θέση, καθώς η επιτροπή επιλογής έχει άμεση αντίληψη του κάθε προσώπου που θέλει να διοικήσει έναν δημόσιο φορέα. Κοιτάξτε, κυρία Λεκκάκου, η μεγάλη επιτυχία του νέου νόμου είναι ότι θέτει ξεκάθαρες, διαφανείς και αξιοκρατικές διαδικασίες στην επιλογή στελεχών που θα διοικήσουν φορείς του Δημοσίου, αντί της πλήρους ελευθερίας που είχε ως τώρα ο κάθε υπουργός να επιλέγει όποιους θέλει, χωρίς κριτήρια και προδιαγραφές.
- Ναι, αλλά και τώρα η τελική επιλογή ανήκει στον υπουργό, όχι στην επιτροπή
Προσέξτε: Ο Υπουργός επιλέγει αυστηρά μεταξύ των τριών πρώτων της διαδικασίας, για τους οποίους τον ενημερώνει η επιτροπή. Δεν μπορεί να επιλέξει άλλον εκτός της τριάδας που πρώτευσε στα προηγούμενα στάδια. Κι η τελική επιλογή γίνεται από τον Υπουργό, διότι ένα από τα κριτήρια είναι και η δυνατότητα καλής συνεργασίας με το αρμόδιο υπουργείο στην εκπλήρωση των στόχων του φορέα.
- Κι αν δεν εκπληρώσει τους στόχους του φορέα, παρά τις καλές του επιδόσεις στο τεστ δεξιοτήτων;
Αν δεν τους εκπληρώσει, μπορεί να έχουμε ακόμα και άμεση παύση της διοίκησης του δημόσιου φορέα. Αυτό το καταλαβαίνουμε όταν κάνουμε ετήσια αξιολόγηση για την επίτευξη των στόχων της διοίκησης. Οι δε στόχοι, ορίζονται στο Συμβόλαιο Απόδοσης που πρέπει να υπογράψει κάθε διοικητής πριν αναλάβει τα καθήκοντά του. Αν όμως επιτύχει τους στόχους του, τότε παίρνει bonus παραγωγικότητας.
- Αν σας ζητούσα να περιγράψετε το νέο νόμο με μια φράση, τι θα λέγατε;
Ότι οι διαδικασίες που θεσπίσαμε επιλέγουν τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη θέση την κατάλληλη στιγμή.
