By 
«Πυρκαγιές είχαμε, έχουμε και θα έχουμε. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε συγκεκριμένη εθνική πολιτική για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Εστιάζουμε 90% στην κατάσβεση (καταστολή) και μόνο 10% στην πρόληψη. Αυτό είναι και το μεγάλο λάθος που γίνεται διαχρονικά». Ο κ. Νίκος Χλύκας, δασολόγος-περιβαλλοντολόγος, μιλώντας στην Today Press, υποστηρίζει πως πρέπει να προετοιμαστούμε για να μη ζήσουμε άλλες τραγωδίες.
Τα λάθη, κατά τον κ. Χλύκα, είναι πολλά, τα οποία διαχρονικά δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Όπως λέει, οι πυρκαγιές θα πρέπει να αναλύονται ανά περιοχή. Και αυτό γιατί κάθε περιοχή έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Όπως κλίμα, δάση, βλάστηση. Ωστόσο, όλες οι περιοχές έχουν έναν κοινό παρανομαστή: Υπάρχει στο σύνολο των δασών συσσωρευμένη βιομάζα μη διαχειρίσιμη.
Τα δάση που καίγονται, για παράδειγμα, στη Νότιο Ελλάδα αποτελούνται από πυρόφιλα δέντρα όπως είναι η χαλέπιος , η τραχεία πεύκη και το πουρνάρι. Τα ξύλα από τα συγκεκριμένα δέντρα δεν είναι εμπορεύσιμα και έτσι δεν μπορούν να ενταχθούν σε σχέδια διαχείρισης.
Πριν από 30 και 40 χρόνια υπήρχε η αειφόρος διαχείριση του ανθρώπου. Η κτηνοτροφία, η γεωργία, η ρυτίνη και οι δραστηριότητες γύρω αυτές, που στην ουσία προστάτευαν τα δάση. Η μη παρουσία, πλέον, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο δάσος είναι μία από τις αφορμές για τη συγκέντρωση βιομάζας, σπασμένων ή σάπιων δέντρων τα οποία ευνοούν την εκδήλωση πυρκαγιών.
Όπως λέει ο κ. Χλύκας, «δυστυχώς διαχείριση σε πρώτο επίπεδο δεν έχουμε και επιτέλους θα πρέπει να αποκτήσουμε ανεξάρτητα των οικονομικών αποτελεσμάτων από τα παραγόμενα προϊόντα».
Τι θα πρέπει να γίνει;
–Θα πρέπει να υπάρχει επαρκές και κατάλληλο δίκτυο δρόμων. Φύλαξη επί 24ωρου βάσεως κατά την αντιπυρική περίοδο. Να επανδρωθούν τα πυροφυλάκια και να δημιουργηθούν και άλλα όπου υπάρχει ανάγκη.
–Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι για καλύτερα αποτελέσματα θα πρέπει ο αντιπυρικός σχεδιασμός να ανήκει σε κάθε δασαρχείο. Δυστυχώς για πρώτη φορά εφέτος το ΤΑΙΠΕΔ αποφάσισε να συνεργαστεί με 35 δασαρχεία, αλλά ακόμη η σχετική συνεργασία δεν έχει υπογραφεί. Ό,τι και να γίνει όμως θα πρέπει όποιο αντιπυρικό σχέδιο, ή όποια παρέμβαση θα πρέπει να υπακούουν στη δασική υπηρεσία.
-Να υπάρχει εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην πρόληψη της, όπως συμμετέχει και στην κατάσβεση. Ρόλο στην πρόληψη θα πρέπει να έχουν επίσης ο στρατός και η αστυνομία.
Επίσης, να αντιστραφεί η σχέση καταστολής και πρόληψης. Μέχρι τώρα ξοδεύουμε πάρα πολλά χρήματα για την κατάσβεση. Διαθέτουμε 90% πόρους για κατάσβεση και μόλις 10% για την πρόληψη την ευθύνη την οποία πρέπει να έχουν οι δασικές υπηρεσίες.
Η καταστολή
Το θέμα της καταστολής δεν είναι απλό. Από το 1998 που η πυρόσβεση πέρασε στην Πυροσβεστική άλλαξε και το μοντέλο. Αλλιώς αντιμετώπιζε τις φωτιές η δασική υπηρεσία με τους δασοκομάντος και αλλιώς η πυροσβεστική. Θα πρέπει πλέον να κατασταλάξουμε πιο μοντέλο είναι το πλέον αποδοτικό. Θα πρέπει, τονίζει ο κ. Χλύκας, να δούμε αν αυτό που εφαρμόζεται σήμερα, αν αποδίδει ή αν πρέπει να αλλάξει με την αξιοποίηση επιστημονικών δεδομένων και τις αρμόδιες υπηρεσίες.
«Είτε μας αρέσει είτε όχι η κλιματική κρίση είναι εδώ. Αυξάνονται οι μέρες του καύσωνα, οπότε θα πρέπει να εκπονηθούν μελέτες για το πώς δεν θα επιτρέψουμε μια μικρή πυρκαγιά να πάρει διαστάσεις. Την περίοδο 1990-91 υπήρχε ομόφωνο πόρισμα αντιμετώπισης των πυρκαγιών αλλά δεν εφαρμόστηκε. Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις φωτιές. Το θέμα είναι να περιορίσουμε τις συνέπειες», επισημαίνει.
Τι μπορεί να γίνει όμως στα καμένα;
Σύμφωνα με τον κ. Χλύκα , στη νότια Ελλάδα, εάν τα δάση δεν έχουν καεί δύο φορές μέσα στη δεκαετία, θα υπάρξει φυσική αναγέννηση. Όπου υπάρχει αποτυχία της φυσικής αναγέννησης θα πρέπει να γίνει τεχνική αναδάσωση.
Πέραν αυτού, θα πρέπει να δούμε τι θα γίνει με τα Τοπικά Χωροταξικά σχέδια. Υπάρχουν περιοχές όπου υπάρχουν δάσος, κτήματα, σπίτια. Θα πρέπει να μπει μια τάξη στη χρήση γης. Σε ο,τι αφορά τα μέσα πυρόσβεσης , ο κ. Χλύκας λέει ότι έχουμε πολλά μέσα. Θα πρέπει όμως όλοι να κατανοήσουμε ότι τα αεροπλάνα, χαμηλώνουν τη φωτιά και δεν τη σβήνουν. Για το σβήσιμο χρειάζονται άνθρωποι και όχι μόνο οι πυροσβέστες. Χρειάζεται ενεργοποίηση του πληθυσμού.
Οι πυρκαγιές στην Ελλάδα
Κατά τη δεκαετία του 1950, όπως είναι φυσικό, οι πυρκαγιές είναι οι μικρότερες σε αριθμό και σε εκτάσεις. Σύμφωνα με παλιότερες μελέτες, η χειρότερη δεκαετία από το 1950 έως και τη δεκαετία του 2010 είναι η περίοδος 1990 – 1999, με 1.728 περιστατικά, ενώ η χειρότερη σε καμένες εκτάσεις δεκαετία είναι η δεκαετία 2000 – 2009, με 599.351 στρέμματα
Ο συνολικός αριθμός των καμένων εκτάσεων από τη μεταπολίτευση (1975 – 2020) ανέρχονται σε 19.323.462 στρέμματα καθώς εκδηλώθηκαν 60.176 δασικές πυρκαγιές .
Από το 1980 έως το 2020 προκλήθηκαν 56.326 δασικές πυρκαγιές καίγοντας συνολική έκταση 18.190.592 στρεμμάτων, που αντιστοιχεί στο 13,8% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας.
Το αντίστοιχο διάστημα ο μέσος ετήσιος αριθμός των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 1.373,8 με το μέσο ετήσιο αριθμό των καμένων αγροτοδασικών εκτάσεων τα 443.672,9 στρέμματα
Στην Αττική προκαλείται η μία σχεδόν στις έξι από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές της επικράτειας και σ’ αυτήν καταστρέφεται το 6,3% του συνολικού αριθμού των καμένων εκτάσεων στην επικράτεια
Εξ αιτίας των 56.326 δασικών πυρκαγιών που προκλήθηκαν από το 1980 έως το 2020 έχασαν τη ζωή τους 250 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 102 άνθρωποι. Η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων από δασικές πυρκαγιές έχασαν τη ζωή τους σε ανοιχτό χώρο
Το 1 στα 2 θύματα από δασικές πυρκαγιές στην Επικράτεια απώλεσαν τη ζωή τους από πυρκαγιά που προκλήθηκε στην Αττική.
Από τις 10 μεγαλύτερες σε καμένες εκτάσεις δασικές πυρκαγιές, πλέον των 4 τεσσάρων πυρκαγιών προκαλούνται τον μήνα Ιούλιο, άλλες περίπου τέσσερις προκαλούνται τον Αύγουστο, η μία τον Σεπτέμβριο και άλλη μία τους λοιπούς μήνες
Από τις 10 φονικότερες δασικές πυρκαγιές, οι πέντε προκλήθηκαν τον Αύγουστο, οι τρεις τον Ιούλιο και από μία τον Σεπτέμβριο και Ιούνιο
Από τις 100 δασικές πυρκαγιές πλέον των 64 πυρκαγιών οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια εμπρησμό από αμέλεια και εμπρησμό από πρόθεση και μόνο οι 10 οφείλονται σε τυχαία ή φυσικά αίτια
Στις 10 μεγαλύτερες σε καμένη έκταση δασικές πυρκαγιές για τις 4 και πλέον πυρκαγιές δεν εξακριβώνονται τα αίτια, ενώ περισσότερες από τις 6 πυρκαγιών οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια
Στις φυλακές κάθε χρόνο φυλακίζονται για το αδίκημα του εμπρησμού σε δάση ως κατάδικοι ή υπόδικοι τέσσερα άτομα και σχεδόν όλοι τους είναι άνδρες
Η φονικότερη δασική πυρκαγιά στην Ελληνική Ιστορία αλλά και η 2η παγκοσμίως στον 21ο αιώνα προκλήθηκε στην Βορειοανατολική Αττική (Νταού Πεντέλης – Ν. Βουτζάς – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι) στις 23 Ιουλίου 2018 από εγκληματική αμελή συμπεριφορά (καύση υπολειμμάτων κλαδιών) σε ημέρα που ο κίνδυνος πυρκαγιάς ήταν πολύ υψηλός με αποτέλεσμα να έχουμε 102 νεκρούς και 58 σοβαρά εγκαυματίες.
Οι περισσότερες απώλειες ανθρώπινων ζωών από δασικές πυρκαγιάς παρατηρούνται στην Αττική και πιο συγκεκριμένα στην Βορειοανατολική Αττική. Επίσης η Βορειοανατολική Αττική είναι η πιο πυρόπληκτη Περιφερειακή Ενότητα της Περιφέρειας Αττικής
Η πιο πυρόπληκτη Περιφέρεια της Ελλάδας τόσο σε αριθμό δασικών πυρκαγιών όσο και σε καμένες εκτάσεις κατά τα τελευταία 21 έτη είναι η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και εντός αυτής η πιο πυρόπληκτη Περιφερειακή Ενότητα είναι η Π.Ε. Ηλείας
Ενώ πανελλαδικά σε πληθυσμό ανά 100.000 κατοίκων αντιστοιχούν 12,7 δασικές πυρκαγιές, στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας ανά 100.000 κατοίκους αντιστοιχούν 223,5 δασικές πυρκαγιές, ενώ στην Περιφερειακή Ενότητα Ηλείας ανά 100.000 κατοίκους αντιστοιχούν 369,9 δασικές πυρκαγιές
Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προκλήθηκαν κατά τα τελευταία 21 έτη οι λιγότερες δασικές πυρκαγιές, ενώ στην Περιφέρεια των Ιονίων Νήσων οι λιγότερες καμένες εκτάσεις
Η Πελοπόννησος είναι η Περιφέρεια της Ελλάδας με τις περισσότερες καμένες εκτάσεις από τις πιο καταστροφικές δασικές πυρκαγιές
Οι περισσότερες καταστροφικές δασικές πυρκαγιές προκλήθηκαν στην Περιφερειακή Ενότητα Ευβοίας
Οι μεγαλύτερες ετήσιες καταστροφές καταγράφηκαν το έτος 2007, όχι μόνο πανελλαδική αλλά και πανευρωπαϊκή πρωτιά, και ακολουθούν τα έτη 2000 και 1988 κλπ.
Οι περισσότερες καμένες εκτάσεις περίπου 1.000.000 στρέμματα και άνω παρατηρούνται σε έτη με έντονη ξηρασία.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
