By 
Οι περισσότεροι από τους 64 εκατομμύρια τούρκους ψηφοφόρους, ανάμεσά τους 5,2 εκατομμύρια νέοι που θα ψηφίσουν πρώτη φορά, καλούνται σήμερα στα εκλογικά τμήματα καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μια από τις κρισιμότερες εκλογικές αναμετρήσεις των εκατό ετών της ιστορίας της σύγχρονης Τουρκίας, που δεν αποκλείεται να σημάνει τέλος εποχής, της απόλυτης κυριαρχίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έπειτα από 20 χρόνια στην εξουσία, που σημαδεύτηκε τα τελευταία χρόνια από ολοένα μεγαλύτερη αυταρχική παρέκκλιση, κατά τους αντιπάλους του.
Οι σημερινές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές κρίνουν όχι μόνο ποιος θα κυβερνήσει την Τουρκία, κράτος μέλος του NATO και -τουλάχιστον στη θεωρία- κράτος υποψήφιο προς ένταξη στην ΕΕ, αλλά και το πώς θα την κυβερνήσει, την εξέλιξη της οικονομίας, εν μέσω κρίσης που αύξησε κατακόρυφα το κόστος ζωής, καθώς και την εξωτερική πολιτική της, που σημαδεύτηκε από αρκετές μάλλον απρόβλεπτες στροφές.
Οι δημοσκοπήσεις θέλουν τον βασικό αντίπαλο του προέδρου Ερντογάν, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, υποψήφιο συμμαχίας έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, να έχει -οριακό- προβάδισμα. Πάντως, αν κανένας από τους δύο δεν εξασφαλίσει ποσοστό υψηλότερο του 50%, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος την 28η Μαΐου.
Οι εκλογές διεξάγονται μόλις τρεις μήνες μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου, που προκάλεσε φοβερή καταστροφή στη νοτιοανατολική Τουρκία και στοίχισε τη ζωή σε κάπου 50.000 ανθρώπους. Παρότι πολλοί σεισμοπαθείς εξοργίστηκαν για τον τρόπο που χειρίστηκαν οι αρχές την καταστροφή, τουλάχιστον αρχικά, δεν είναι μετρήσιμο προς το παρόν το αν ή πόσο η τραγωδία θα επηρεάσει το αποτέλεσμα.
Η σύνθεση του αυριανού τουρκικού κοινοβουλίου έχει επίσης κρίσιμη σημασία. Οι δημοσκοπήσεις προοιωνίζονται και σε αυτή την αναμέτρηση σκληρή μάχη ανάμεσα στο ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του κ. Ερντογάν και το σύμμαχό του ακροδεξιό Κίνημα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) από τη μια και, από την άλλη, την Εθνική Συμμαχία του κ. Κιλιτσντάρογλου, αποτελούμενη από έξι παρατάξεις, με επικεφαλής το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), δημιούργημα του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ.
Τα εκλογικά τμήματα άνοιξαν στις 08:00 [σ.σ. τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας] και θα κλείσουν στις 17:00. Βάσει της τουρκικής νομοθεσίας, απαγορεύεται αυστηρά η μετάδοση των αποτελεσμάτων πριν από τις 21:00. Αργά το βράδυ πάντως αναμένεται να έχει ξεκαθαρίσει το εάν θα χρειαστεί να διεξαχθεί δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών.
Η ψήφος των Κούρδων, που αντιπροσωπεύουν το 15-20% του εκλογικού σώματος, θα κρίνει πολλά.
Η Εθνική Συμμαχία δεν αναμένεται να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των εδρών στην τουρκική εθνική αντιπροσωπεία.
Το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) δεν εντάχθηκε στον ετερόκλιτο συνασπισμό του κ. Κιλιτσντάρογλου, μολονότι εναντιώνεται σθεναρά στον απερχόμενο πρόεδρο Ερντογάν, ειδικά μετά τη φυλάκιση ηγετών του και τον διωγμό του τα τελευταία χρόνια. Τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του κ. Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές εκλογές. Συμμετέχει στις βουλευτικές εκλογές υπό τα λάβαρα του μικρού Κόμματος Πράσινης Αριστεράς, καθώς εκκρεμεί στη δικαιοσύνη δίωξη που ίσως οδηγήσει στην απαγόρευσή του, για δεσμούς με την «τρομοκρατία» -με το ένοπλο κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα PKK-, που διαψεύδει κατηγορηματικά.
Τέλος εποχής;
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, 69 ετών, ικανός ρήτορας, πάντα μέγας τακτικιστής των προεκλογικών εκστρατειών, δίνει μάχη για την πολιτική του επιβίωση. Διατηρεί την ακλόνητη πίστη των πιστών μουσουλμάνων, που αισθάνονταν περιθωριοποιημένοι την περίοδο που κυβερνούσαν κόμματα ταγμένα στον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, ενώ ξεπέρασε τόσο την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του 2016, όσο και σειρά σκανδάλων διαφθοράς.
Αν γευτεί την ήττα στις εκλογές, αυτό μάλλον θα οφείλεται περισσότερο στην επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης παρά σε οτιδήποτε άλλο: ο πληθωρισμός, που έφτασε το 85% τον Οκτώβριο του 2022, και η κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της λίρας δυσκόλεψαν πολύ τα πράγματα για τους περισσότερους Τούρκους.
Ο κ. Κιλιτσντάρογλου, 74χρονος άλλοτε δημόσιος λειτουργός, υπόσχεται αν κερδίσει να επαναφέρει την Τουρκία σε πιο ορθόδοξη οικονομική πολιτική και την επιστροφή της στο κοινοβουλευτικό σύστημα, την κατάργηση του προεδρικού, που θεσπίστηκε από τον κ. Ερντογάν μετά το δημοψήφισμα του 2017. Υπόσχεται επίσης ότι θα αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, που οι επικριτές του κ. Ερντογάν λένε πως μετατράπηκε σε όργανο καταστολής κάθε διαφωνίας.
Ωστόσο αναλυτές επισημαίνουν πως αν κερδίσει, ο κ. Κιλιτσντάρογλου θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις και θα δυσκολευτεί να διατηρήσει ενωμένη τη συμμαχία του, στην οποία συμμετέχουν εθνικιστές, ισλαμιστές, υπέρμαχοι του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, φιλελεύθεροι…
Εξάλλου, ο κ. Ερντογάν ίσως δεν είπε την τελευταία του λέξη. Στην Κασίμ Πασά, τη συνοικία όπου γεννήθηκε, ο «σουλτάνος» υποσχέθηκε να «δώσει ένα καλό μάθημα σε αυτούς που θέλουν να διχάσουν τη χώρα» και προέβλεψε πως οι δημοσκοπήσεις θα διαψευστούν, «θα βγούμε ενισχυμένοι από τις κάλπες».
Η παράταξή του και ο ίδιος πάντως διαβεβαιώνουν πως θα τηρήσουν τη νομιμότητα, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα.
«Ήρθαμε στην εξουσία διά της δημοκρατικής οδού, με την υποστήριξη του λαού μας» και αν «ο λαός μας πάρει άλλη απόφαση, θα κάνουμε αυτό που απαιτεί η δημοκρατία», σύμφωνα με τον αρχηγό του κράτους. Ο Χαρούν Αρμαγάν, κορυφαίο στέλεχος του AKP, διαβεβαιώνει επίσης πως «αν ο τουρκικός λαός [μας] πει όχι, ασφαλώς θα το αποδεχθούμε».
Στον δρόμο, ο κόσμος εκφράζεται ανοιχτά, παρά τον φόβο αντιποίνων: «Αρκετά με αυτή την κυβέρνηση, ελπίζουμε πως θα νικήσουμε και θα έχουμε ειρήνη και δικαιοσύνη», θα πει η Χαφίζε Τιμούρτας, μητέρα 48 ετών, που ανήκει στην κουρδική μειονότητα.
Εκφράζονται ανησυχίες πως μπορεί να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια σε τουρκικές πόλεις, έπειτα από σειρά συμβάντων στην τελική ευθεία της πολύ πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας.
