By 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Μιχάλη Αρβανίτη
Στις 4 Ιανουαρίου, η ανθρωπότητα γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Braille, τιμώντας το σύστημα γραφής που αποτελεί ορόσημο για την ισότητα και την προσβασιμότητα των ατόμων με οπτική αναπηρία. Η ημέρα αυτή δεν είναι απλώς αφιερωμένη στον εφευρέτη του, Λουί Μπράιγ, αλλά και στην υποχρέωση κάθε κοινωνίας να προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους.
Το σύστημα Braille, δημιουργημένο το 1824, έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο μέσο επικοινωνίας. Μεταφράζοντας το γραπτό λόγο σε μια απτή εμπειρία, το Braille δίνει στους ανθρώπους με απώλεια όρασης τη δυνατότητα να διαβάζουν βιβλία, να παρακολουθούν σπουδές και να αποκτούν ανεξαρτησία.
Σήμερα, στη σύγχρονη Ελλάδα, παρατηρούνται σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της προσβασιμότητας. Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν. Οι βιβλιοθήκες με έντυπο Braille είναι περιορισμένες, η ενσωμάτωση σε ψηφιακές πλατφόρμες είναι ακόμα σε εξέλιξη, και η κοινωνική αποδοχή βρίσκεται σε ανοδική αλλά αργή πορεία.
Ο Μιχάλης Αρβανίτης, δημοσιογράφος της δημόσιας τηλεόρασης μοιράζεται στην Today Press τις γνώσεις του αλλά και την εμπειρία του από τη στενή του συνεργασία με το τυφλό συνάδελφο, Γιάννη Βίτσο.
Όπως θα καταλάβετε και εσείς οι ίδιοι, στόχος αυτού του άρθρου δεν είναι να υψώσουμε το δάχτυλο ή να υποδείξουμε πώς πρέπει να συμπεριφέρεται κάποιος.
Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές σκέψεις που μπορεί να σας προβληματίσουν, να σας θυμώσουν ή και να μην σας απασχολήσουν καθόλου.
«Όταν συναντήσουμε έναν τυφλό στον δρόμο…»
Η αλληλεπίδραση με ένα τυφλό άτομο για πολλούς δεν αποτελεί ένα καθημερινό φαινόμενο.
Έτσι, όταν οι δρόμοι μας διασταυρωθούν, ίσως νιώσουμε αμήχανα.
Θέλουμε να βοηθήσουμε. Όμως, πρέπει; Κι αν ναι, πώς;
Πώς να το προσεγγίσουμε; Κι αν νιώσει άσχημα; Σίγουρα έχουμε καλή πρόθεση. Είναι αρκετή;
Το πρώτο βήμα, όταν νιώσουμε την επιθυμία να βοηθήσουμε έναν τυφλό συμπολίτη μας, είναι να προσπαθήσουμε να αξιολογήσουμε το κατά πόσο φαίνεται να το χρειάζεται. Αν κατευθύνεται προς μια σκάλα, μία λακκούβα, μία κολώνα, έναν τοίχο, ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να εντοπίσει το λευκό του μπαστούνι, τότε σχεδόν εγγυημένα δε χρειάζεται βοήθεια. Αν δείχνει προσανατολισμένος και ασφαλής, δεν είναι απαραίτητο να επέμβουμε.
Και κάπως έτσι, οδηγούμαστε στο ερώτημα του ενός εκατομμυρίου.
Ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προσφέρουμε βοήθεια σε έναν τυφλό;
Με δύο απλές ερωτήσεις. Η πρώτη και σημαντικότερη – «χρειάζεστε βοήθεια;». Αν η απάντηση είναι όχι, φυσικά το σεβόμαστε και δεν επιμένουμε.
Αν όμως η απάντηση είναι θετική, συνεχίζουμε με τη δεύτερη ερώτηση. «Πώς μπορώ να βοηθήσω;»
Το κάθε τυφλό άτομο μπορεί να χρειάζεται κάτι διαφορετικό, ανάλογα με την περίσταση. Μπορεί να χρειάζεται να το συνοδεύσουμε μέχρι κάποιο σημείο, να του δώσουμε προφορικές οδηγίες, ώστε να φτάσει μόνο του εκεί που θέλει, ή ακόμα και να του εξηγήσουμε που βρίσκεται στον χώρο για να προσανατολιστεί. Σε περίπτωση που σας ζητήσει συνοδεία, θα χρειαστεί να εφαρμόσετε την εξής απλή τεχνική.
Σταθείτε δίπλα στο τυφλό άτομο. Προσφέρετε του το μπράτσο σας και αφήστε το να σας κρατήσει από αυτό. Ξεκινήστε να προχωράτε με εσάς να προπορεύεστε κατά ένα βήμα. Αν βρεθείτε σε ένα στενό πέρασμα, όπως ένα στενό πεζοδρόμιο ή το στενό πέρασμα μιας πόρτας, φέρτε το χέρι σας πίσω από την πλάτη σας, ώστε το τυφλό άτομο να σας ακολουθήσει και να περάσετε με ασφάλεια. Τώρα γνωρίζετε.
Πώς να προσφέρουμε βοήθεια
Ο καλύτερος τρόπος να προσφέρουμε βοήθεια είναι μέσα από την ευγενική επικοινωνία:
Ρωτήστε: «Χρειάζεστε βοήθεια;»
Αν η απάντηση είναι θετική, συνεχίστε με: «Πώς μπορώ να σας βοηθήσω;»
Κάθε τυφλό άτομο έχει διαφορετικές ανάγκες, ανάλογα με την περίσταση. Μπορεί να ζητήσει συνοδεία, προφορικές οδηγίες, ή απλώς μια πληροφορία για το σημείο στο οποίο βρίσκεται. Αν χρειαστεί συνοδεία, ακολουθήστε την απλή τεχνική:
Προσφέρετε το μπράτσο σας και αφήστε το άτομο να το κρατήσει.
Προχωρήστε με εσάς να προπορεύεστε κατά ένα βήμα.
Σε στενά περάσματα, φέρτε το χέρι σας πίσω από την πλάτη σας για να ακολουθήσει με ασφάλεια.
Πότε είναι ουσιαστική η προσφορά βοήθειας;
Καταρχάς, όταν το τυφλό άτομο φαίνεται να διατρέχει κίνδυνο. Πολλές φορές, στα ελληνικά πεζοδρόμια συναντάμε δέντρα με κυρτό κορμό ή με κλαδιά που κρέμονται. Αυτό είναι ένα εμπόδιο που το λευκό μπαστούνι δε μπορεί να εντοπίσει, με αποτέλεσμα ο τυφλός χρήστης του να τραυματιστεί. Αν παρατηρήσουμε ότι ένα τυφλό άτομο φαίνεται να έχει χαθεί, ή μοιάζει αποπροσανατολισμένο ή μπερδεμένο, τότε ίσως είναι καλή ιδέα να προσφέρουμε βοήθεια, όπως πιθανώς θα κάναμε για κάθε άνθρωπο σε μια παρόμοια συνθήκη.
Μικρές πράξεις με μεγάλο αντίκτυπο
Η καθημερινότητά μας προσφέρει πολλές ευκαιρίες να κάνουμε τη διαφορά. Αν οδηγούμε, ας αποφεύγουμε να παρκάρουμε σε ράμπες ή πεζοδρόμια, ακόμα και για «πέντε λεπτά». Αν διαχειριζόμαστε καταστήματα, ας διασφαλίσουμε ότι ο χώρος είναι ελεύθερος από εμπόδια. Η ευαισθητοποίηση και η ενεργή συμμετοχή μας στις ανάγκες των συνανθρώπων μας μπορεί να δημιουργήσει μια πιο προσβάσιμη και φιλόξενη κοινωνία.
Η Παγκόσμια Ημέρα Braille ως υπενθύμιση
Στις 4 Ιανουαρίου, η Παγκόσμια Ημέρα Braille μάς υπενθυμίζει ότι η πρόσβαση στη γνώση και την επικοινωνία είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Το Braille δεν είναι απλώς ένα σύστημα γραφής – είναι γέφυρα προς την ανεξαρτησία και την ισότητα. Ας αναλογιστούμε τι μπορούμε να κάνουμε, όχι μόνο μια ημέρα το χρόνο, αλλά κάθε μέρα, για να στηρίξουμε την κοινότητα των ατόμων με αναπηρία.
Η ευαισθητοποίηση δεν είναι μόνο πράξη καλοσύνης. Είναι πράξη πολιτισμού.
TIPS
O Μιχάλης Αρβανίτης, επιμελείται και παρουσιάζει το ένθετο «Προσβασιμότητα» στο ΕΡΤnews, φέρνοντας στην επιφάνεια τις ιστορίες και τις ανάγκες της κοινότητας των ατόμων με αναπηρία.
